Στο σχολείο τα παιδιά καλούνται καθημερινά να συγκρατήσουν πληροφορίες που τους δίνονται και στην συνέχεια να τις ανακαλέσουν όταν θα τις χρειαστούν ξανά.
Όμως τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, δυσλεξία και ΔΕΠ-Υ συχνά παρουσιάζουν δυσκολίες στην συγκράτηση, την επεξεργασία και την ανάκληση των πληροφοριών, γεγονός που παρεμποδίζει την μάθηση.
Ο ρόλος της μνήμη και ιδιαίτερα της εργαζόμενης μνήμης είναι καθοριστικός για την αποτελεσματική μάθηση. Η μνήμη, όπως και όλα τα μέρη του εγκεφάλου συνεργάζονται μεταξύ τους και ακολουθούν μια συγκεκριμένη διαδρομή, προκειμένου να βοηθήσουν το άτομα στην απόκτηση της γνώσης.
Ποια είναι όμως η διαδρομή που ακολουθεί η μνήμη;
Σε γενικές γραμμές, μπορούμε να διακρίνουμε τέσσερις σχετικά ανεξάρτητους μηχανισμούς μνήμης μαζί:
- Η Αισθητηριακή μνήμη: η οποία δέχεται αισθητήρια ερεθίσματα, τα συγκρατεί για πάρα πολύ μικρό χρονικό διάστημα και στην συνέχεια θα τα στείλει στην βραχύχρονη μνήμη.
- Η Βραχύχρονη μνήμη; Ο ρόλος της οποίας είναι η συλλογή μικρής ποσότητας πληροφοριών για μικρό χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να τα στείλει στην εργαζόμενη μνήμη όπου θα γίνει και η όλη επεξεργασία.
- Η Εργαζόμενη μνήμη: η εργαζόμενη μνήμη είναι τα post-it του εγκεφάλου. Όταν οι πληροφορίες εισέρχονται, τις επεξεργαζόμαστε και τις αναλύουμε. Ένα παιδί χρησιμοποιεί αυτή την ικανότητα για παράδειγμα, όταν κάνει μαθηματικούς υπολογισμούς ή όταν ακούει μια ιστορία. Θα πρέπει να συγκρατήσει τους αριθμούς καθώς τους επεξεργάζεται για να φτάσει σε ένα αποτέλεσμα ή χρειάζεται να θυμηθεί την σειρά των γεγονότων και να σκεφτεί σε τι αναφέρεται. Η εργαζόμενη μνήμη είναι τα ( θεμέλια) των εκτελεστικών λειτουργιών του εγκεφάλου. Μας επιτρέπει να παραμείνουμε εμπλεκόμενοι σε κάτι για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, έτσι ώστε να λύσουμε το πρόβλημα, να οργανώσουμε τις πληροφορίες και να διατηρήσουμε την προσοχή μας στο ζητούμενο. Τα παιδιά μέσα στην τάξη χρησιμοποιούν δυο υποκατηγορίες της εργαζόμενης μνήμης.
- Την Λεκτική ( ακουστική) εργαζόμενη μνήμη.
- Την Οπτική – Χωρική εργαζόμενη μνήμη.
στην συνέχεια, ορισμένες από αυτές τις πληροφορίες θα σταλούν στην Μακρόχρονη μνήμη.
- Μακρόχρονη μνήμη: εδώ γίνεται η κωδικοποίηση. Η Μακρόχρονη μνήμη διατηρεί σχεδόν άπειρο ποσοστό πληροφοριών για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Πως βοηθάει η εργαζόμενη μνήμη στην μαθησιακή διαδικασία;
- Ακρόαση: το παιδί πρέπει να θυμάται ότι ακούει ( λέξεις, οδηγίες).
- Ομιλία: το παιδί θα πρέπει να θυμάται τι θέλει να πει, με ποια σειρά θα τα πει, έτσι ώστε να αποδώσει το επιθυμητό νόημα.
- Ανάγνωση: α) η ακουστική μνήμη θα βοηθήσει το παιδί να αναγνωρίσει και να αναπαράγει τις αντιστοιχίες γράμμα- ήχος να τις συνδέσει σε συλλαβές ώστε να αναγνώσει την λέξη, χωρίς να χρειάζεται να γυρίσει πολλές φορές για να καταλάβει για ποια λέξη πρόκειται.
Β) η οπτική μνήμη, όπου θα βοηθήσει το παιδί στην αναγνώριση των γραμμάτων και στην συνέχεια των λέξεων.
- Γραφή: όπου θα το βοηθήσει να θυμάται τις κινήσεις που απαιτούνται για τον σχηματισμό των γραμμάτων και αριθμών, την σειρά τους μέσα στην λέξη ( π.χ κοτα- /κ//ο//τ//α/), στην ορθογραφία και την γραμματική.
- Κατανόηση: όπου ο μαθητής καλείται να συγκρατήσει ονόματα, χρονολογίες, την σωστή σειρά των γεγονότων, τις ιδέες του και την κατανόηση των όσων διαβάζει ή ακούει.
Συμπερασματικά λοιπόν καταλαβαίνουμε ότι η μνήμη και συγκεκριμένα η εργαζόμενη μνήμη ελέγχει το σύνολο της μάθησης. Καθώς μια δεξιότητα ώσπου να αυτοματοποιηθεί περνάει από στάδια με μια μεγάλη στάση στην εργαζόμενη μνήμη. Μια αδύναμη εργαζόμενη μνήμη είναι ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες που οδηγούν στην ελλιπή κατάκτηση της γνώσης.
Σοφία Π. Κιούπη, Λογοθεραπεύτρια
6979283636
