Κατά την ανάπτυξη των παιδιών, πιθανόν να υπάρξει μία περίοδος που, σχεδόν όλα, θα πουν ψέματα, είτε παραλείποντας λεπτομέρειες, είτε υπερβάλοντας στα λεγόμενά τους.
Για να τα αποτρέψουμε από το να τους γίνει συνήθεια, πρέπει να κατανοήσουμε τους λόγους πίσω από το ψέμα, ώστε να αντιδράσουμε με τον καταλληλότερο τρόπο.
Σίγουρα, το να πιάσουμε ένα παιδί να λέει ψέματα, θα το θεωρήσουμε κακό. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή αποτελεί ορόσημο στις δεξιότητες σκέψης ενός παιδιού. Αυτό που πρέπει να κάνουμε, είναι να τα βοηθήσουμε να καταλάβουν τη διαφορά ανάμεσα στην αλήθεια και το ψέμα. Για να το καταφέρουμε αυτό, θα πρέπει, αρχικά, το παιδί να αναπτύξει τη «Θεωρία του Νου», να μπορεί, δηλαδή, να βάζει τον εαυτό του στη θέση του άλλου.
Υπάρχουν δύο είδη ψέματος, τα αντι-κοινωνικά και τα προ-κοινωνικά ψέματα. Τα αντι-κοινωνικά ψέματα τα λένε τα παιδιά για να μην βρουν τον μπελά τους όταν έχουν κάνει κάτι λάθος, για να μην μπουν τιμωρία ή για να ρίξουν σε άλλους το φταίξιμο. Τα προ-κοινωνικά ψέματα τα λένε τα παιδιά, αποκρύπτοντας πληροφορίες για να μην πουν όλη την αλήθεια, ώστε να μην πουν ψέματα και να μην θίξουν τους άλλους. Το κάθε είδος ψέματος χρειάζεται διαφορετική αντίδραση.
Στα αντι-κοινωνικά ψέματα, η ιστορία των παιδιών συνήθως δεν βγάζει νόημα, χρησιμοποιούν πάρα πολλές λέξεις για να την πουν και η φωνή τους μπορεί να είναι πιο ψιλή, λόγω του στρες που βιώνουν εκείνη τη στιγμή. Οδηγούνται σε αυτά, είτε από φόβο ότι θα βρουν τον μπελά τους, είτε επειδή αθέτησαν κάποιους κανόνες, είτε για να αποφύγουν την ευθύνη των πράξεών τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να επισημάνουμε ότι όταν λέει την αλήθεια, μπορούμε να το βοηθήσουμε να λύσει το πρόβλημα, καθώς, επίσης, η αλήθεια είναι ο καλύτερος τρόπος για να επανορθώσει. Επιπλέον, πρέπει να καταλάβει πως, αν λέει ψέματα, οι γύρω του θα σταματήσουν να το πιστεύουν, ακόμα και όταν λέει αλήθεια. Να θυμάστε, επίσης, ότι οι αυστηρές τιμωρίες δεν βοηθάνε, καθώς, αν το παιδί είναι τρομοκρατημένο, είναι πιο πιθανό να πει ψέματα.
Στα προ-κοινωνικά ψέματα, μπορεί να σας ρωτήσουν άλλοι γονείς για πράγματα που έχει καυχηθεί το παιδί σας, μπορεί το παιδί να δίνει σύντομες απαντήσεις σε ερωτήσεις σας ή αντικρουόμενες, για να σας ευχαριστήσει. Τα παιδιά οδηγούνται σε αυτά, είτε για να αποφύγουν δυσάρεστους κανόνες, είτε γιατί θέλουν να εντυπωσιάσουν τους φίλους τους, είτε για να μην πληγώσουν τα συναισθήματα των άλλων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, πρέπει να εξηγήσουμε τις συνέπειες των πράξεών τους και να καταλάβουν κι εδώ, πως, αν λένε ψέματα, οι γύρω τους θα σταματήσουν να τα πιστεύουν, ακόμα και όταν λένε αλήθεια. Δίνουμε το καλό παράδειγμα, λέγοντας πάντα την αλήθεια και προσπαθούμε να τα κάνουμε να νιώσουν καλύτερα με τον εαυτό τους, ώστε να μην προσπαθούν να «αλλάξουν» τα γεγονότα, για να φανούν «καλύτερα». Τέλος, καλό είναι να βεβαιωθούμε ότι δεν έχουμε μεγάλες προσδοκίες, οι οποίες αγχώνουν τα παιδιά και να τους δείχνουμε ότι τα εμπιστευόμαστε, ώστε να θέλουν να διατηρήσουν αυτή την εικόνα, αποφεύγοντας τα ψέματα.
Λογοθεραπεύτρια
