Με τον όρο σιγματισμό εννοούμε τον ελλιπή σχηματισμό του φωνήματος < σ> αλλά και των λοιπών συριστικών όπως το /ζ/ /ψ-πσ/ ,/ξ-κσ/, /τς/ και /τζ/.
Οι σιγματισμοί χωρίζονται σε διαφορετικές κατηγορίες και οφείλονται σε πολλές και διαφορετικές αιτίες, όπως σε λανθασμένη τοποθέτηση των αρθρωτών, σε ακουστικές βλάβες, σε ανωμαλίες των δοντιών αλλά και του σαγονιού.
Κυριότερες κατηγορίες και τα χαρακτηριστικά των σιγματισμών.
- Διαδοντικός σιγματισμός: Στον σιγματισμό δια μέσου των οδόντων το /σ/ θα γίνει / θ / π.χ << σανό – θανό>> Το άλογο τρώει θανό. Ο σιγματισμός σε αυτήν την περίπτωση οφείλεται σε λανθασμένη τοποθέτηση της γλώσσας. Αυτό συμβαίνει για τους εξής λόγους:
- Όταν οι άνω και κάτω οδοντοστοιχίες δεν εφάπτονται και οι κοπτήρες δεν κλείνουν καλά, δημιουργείται ένα άνοιγμα όπου η γλώσσα δεν βρίσκει αντίσταση με αποτέλεσμα η κορυφή της γλώσσας να γλιστράει ανάμεσα στα δόντια και να βγαίνει προς τα έξω.
- Έλλειψη δοντιών κυρίως των κάτω κοπτήρων.
- Ανωμαλίες της σιαγόνας ( προγναθισμός).
- Ουρανικός σιγματισμός: Σε αυτό το είδος του σιγματισμού η θέση – τοποθέτηση της γλώσσας είναι λανθασμένη για την παραγωγή του/σ/. H κορυφή της γλώσσας πηγαίνει προς τα πίσω και η βάση της υψώνεται προς το ουρανίσκο με συνέπεια την παραγωγή του /χ/ αντι για /σ/. π.χ Το άλογο τρώει χιανό.
- Ο οδοντιχειλικός σιγματισμός: Στον οδοντοχειλικό σιγματισμό παρατηρούμε ότι τα κάτω χείλι ενώνονται με τους πάνω κοπτήρες, έτσι έχουμε αντικατάσταση του /σ/ με το /φ/. π.χ Το άλογο τρώει φανό. Αυτό το είδος σιγματισμού είναι συνηθέστερο σε περιπτώσεις προγναθισμού.
- Ο ρινικός σιγματισμός: Σε αυτήν την περίπτωση το μαλακό μέρος του ουρανίσκου πέφτει προς τα κάτω και αυτό έχει σαν συνέπεια η στοματική και ρινική κοιλότητα να επικοινωνούν συνεχώς. Ο αέρας κατά την διάρκεια της εκπνοής περνάει από την μύτη, έτσι το άκουσμα του / σ / μοιάζει σαν ροχαλητό.
- Ο συριστικός σιγματισμός: Οφείλεται στην θέση που παίρνει η γλώσσα, δηλαδή στο υπερβολικό αυλάκι που σχηματίζεται κατά μήκος της γλώσσας. Έτσι κατά την παραγωγή του / σ/ συγκεντρώνεται μεγάλο ρεύμα αέρα που εξέρχεται από το στόμα και ακούγεται ένα συνεχόμενο σφύριγμα.
- Ο πλάγιος σιγματισμός: Ο πλάγιος σιγματισμός μπορεί να είναι αμφίπλευρο ανάλογα με την πλευρά που εξέρχεται ο αέρας από το στόμα ( δεξιά ή αριστερά). Σε σύγκριση με τα υπόλοιπα είδη σιγματισμού θεωρείται ο πιο δύσκολος και η θεραπεία του μεγαλύτερη συγκριτικά με των υπολοίπων.
Είναι σημαντικό να μην συγχέεται ο σιγματισμός με τη γλωσσική ανωριμότητα που εμφανίζουν τα παιδιά κατά το 2ο και 3ο έτος της ζωής τους. Όμως εάν το παιδί σε ηλικία 4.5 – 5 ετών δυσκολεύεται στην παραγωγή του /σ/ τότε είναι προτιμότερο να επισκεφτείτε έναν ειδικό για αξιολόγηση.
Σοφία Π. Κιούπη, Λογοθεραπεύτρια
6979283636
