Μικροί και μεγάλοι καθημερινά βιώνουμε ενα τεράστιο εύρος συναισθημάτων που μας επηρεάζουν.
Τα μικρά παιδιά βιώνουν, εξίσου, πολλά από τα συναισθήματα με τα οποία έρχονται αντιμέτωποι και οι ενήλικες. Στεναχωριούνται, θυμώνουν, χαίρονται, ντρέπονται, όμως, συχνά, δεν έχουν τις κατάλληλες λέξεις για να επικοινωνήσουν αυτό που αισθάνονται, με αποτέλεσμα να εκδραματίζουν τα συναισθήματά τους με ακατάλληλους τρόπους.
Η ένταση των συναισθημάτων τους μπορεί να είναι τόσο μεγάλη, που συχνά οι γονείς νιώθουν ανίσχυροι και ανήμποροι στο να τα διαχειριστούν. Προσπαθούν να τα ηρεμήσουν, να σταματήσουν τις φωνές και τα δάκρυα. Όμως το συναίσθημα που βιώνουν είναι σημαντικό και είναι αναγκαία η έκφρασή του, για να αποφορτιστούν και να απελευθερωθούν. Η καταστολή των συναισθημάτων είναι επιζήμια, καθώς, ενεργοποιεί αμυντικές διαδικασίες, καταναγκασμούς και σωματικά συμπτώματα.
Στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν τα παιδιά οι γονείς, συχνά, άθελά τους, μπορεί να απορρίψουν τα συναισθήματά τους. Δεν είναι λίγες οι φορές που όταν το παιδί είναι στεναχωρημένο ή κλαίει, ο γονέας θα αποκριθεί λέγοντας του: «Δεν υπάρχει λόγος να στενοχωριέσαι», «Έλα τώρα, μην κλαις». Αυτή η απόρριψη των συναισθημάτων δημιουργεί σύγχυση στο παιδί, που μπορεί να το οδηγήσει σε ξέσπασμα και επιθετικότητα, ενώ, ακόμη, δεν του επιτρέπει να έρθει σε επαφή με το συναισθηματικό του κόσμο και να εξοικειωθεί με τα συναισθήματά του.
Είναι αναγκαίο οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους, να εντοπίζουν τα συναισθήματά τους, να τα ονοματίζουν, να τα καταλάβουν και να τα εκφράζουν. Παρακάτω υπάρχουν κάποιοι τρόποι που μπορούν να βοηθήσουν:
Προκειμένου το παιδί να μάθει να εκφράζει το συναίσθημά του, χρειάζεται πρώτα να το ακούει από τους γονείς. Διαβάζοντας, λοιπόν, ένα παραμύθι, μπορείτε να το ρωτήσετε πώς αισθάνεται ο ήρωας ή να πείτε πώς αισθάνεστε οι ίδιοι στη θέση του ήρωα, π.χ. «Εγώ θα φοβόμουν αν μου συνέβαινε αυτό», μοιράζοντας έτσι και τη δική σας εμπειρία.
Δώστε όνομα στα συναισθήματά του και ενθαρρύνετέ το, ώστε να μιλήσει για το πώς νιώθει. Για παράδειγμα, μπορείτε να του πείτε: «Ο μπαμπάς έφυγε για ταξίδι και είσαι στεναχωρημένος. Είπες ότι θέλεις το μπαμπά σου». Ονομάζοντας τα συναισθήματά του το βοηθάτε να τα αναγνωρίσει, ενώ, παράλληλα, ενισχύετε και την ανάπτυξη ενός λεξιλογίου συναισθημάτων.
Δείξτε αποδοχή στα συναισθήματά του, ακόμη και αν αυτά έχουν μεγάλη ένταση. Ακούγοντας ενεργητικά τα συναισθήματά του και στη συνέχεια αποδέχοντάς τα, δημιουργείτε ένα εύφορο έδαφος για την έκφραση και την αυτορρύθμισή τους. Τα συναισθήματα που δεν ακούγονται ή απορρίπτονται, συχνά, εκφράζονται με δυσλειτουργικούς τρόπους.
Μάθετε στο παιδί νέους τρόπους να εκφράζει αυτό που νιώθει, όταν οι τρόποι που χρησιμοποιεί είναι ακατάλληλοι. Για παράδειγμα μπορείτε να του πείτε να παίρνει μια βαθιά αναπνοή όταν θυμώνει ή απογοητεύεται, να βρίσκει ένα ήσυχο μέρος για να ηρεμήσει όταν νιώθει αναστατωμένο και να ζητάει βοήθεια από έναν ενήλικα για να επιλύσει μια σύγκρουση.
Δώστε έπαινο στο παιδί την πρώτη φορά που θα προσπαθήσει να μιλήσει για τα συναισθήματά του. Εξηγήστε του τι ήταν αυτό που έκανε και σας άρεσε. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβει ότι είναι πάντα αποδεκτό το να λέμε αυτό που νιώθουμε και ότι εκείνο που χρειάζεται προσπάθεια είναι το πώς επιλέγουμε να δείξουμε και να διαχειριστούμε τα συναισθήματά μας.
Είναι σημαντικό να ακούσετε το παιδί σας και να του δώσετε χρόνο να εκτονωθεί συναισθηματικά. Το παιδί θα είναι ευτυχισμένο και επιτυχημένο όταν βρίσκεται σε επαφή, τόσο με το συναίσθημά του, όσο και με τα συναισθήματα των άλλων. Καμία σχέση δεν μπορεί να διατηρηθεί αν δεν είμαστε σε θέση να μοιραζόμαστε αυτά που νιώθουμε και αν δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το πώς νιώθουν οι άλλοι, για αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να δώσουν έμφαση στα συναισθήματα των παιδιών τους.
Κατερίνα Μπόσι
