Η μνήμη αποτελεί την πιο σημαντική λειτουργία στη διαδικασία της μάθησης. Είναι μία λειτουργία, κατά την οποία οι εμπειρίες μας αποθηκεύονται στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα και ανακαλούνται μετέπειτα, με σκοπό να επιδράσουν στη μελλοντική συμπεριφορά μας.
Κατά τη διάρκεια της ψυχοκινητικής ανάπτυξης, η μνημονική λειτουργία διέρχεται από διάφορα στάδια. Η εξέλιξη της μνήμης σχετίζεται άμεσα με την γενικότερη ψυχολογική εξέλιξη του ατόμου και συνδέεται στενά με άλλες ψυχικές λειτουργίες.
Τα είδη της μνήμης:
Άμεση ή βραχυπρόθεσμη ή εργαζόμενη μνήμη, κατά την οποία ανακαλούνται γεγονότα που μόλις καταγράφηκαν στη μνήμη βραχείας διάρκειας.
Μακροπρόθεσμη ή παλαιά μνήμη, κατά την οποία γίνεται απομνημόνευση πληροφοριών που αφορούν το άμεσο παρελθόν, αλλά και αναμνήσεις μιας ζωής, π.χ. της παιδικής ηλικίας. Οι εισερχόμενες πληροφορίες περνάνε πρώτα στην άμεση μνήμη και μένουν εκεί για μικρή περίοδο, κατά την οποία κωδικοποιούνται κι έπειτα, μεταφέρονται στην μακροπρόθεσμη μνήμη.
Στάδια λειτουργικής οργάνωσης της μνήμης:
Στάδιο κωδικοποίησης. Στο στάδιο αυτό, αναλύεται η αρχική πληροφορία κι έπειτα κωδικοποιείται και εγγράφεται το πληροφοριακό υλικό. Το εύρος της μνήμης, δηλαδή ο αριθμός των πληροφοριών που μπορεί να προσλάβει ένας ενήλικας, κυμαίνεται από 7-9 αριθμούς ή αντικείμενα.
Στάδιο αποθήκευσης. Στο στάδιο αυτό, η νέα πληροφορία επεξεργάζεται και αποθηκεύεται, ανάλογα με την εννοιολογική, χωροχρονική και συναισθηματική της διάσταση. Μέσω αυτών των διαδικασιών, μπορούμε να απομνημονεύουμε μεγαλύτερο αριθμό πληροφοριών, καθώς αυτές «επενδύονται» από ιδιαίτερες σημασίες.
Στάδιο ανάκτησης. Σε αυτό το στάδιο, εντοπίζεται και ανακαλείται μια πληροφορία, όποτε τη χρειαστούμε. Μπορεί να γίνει και αυτόματα με μία λεπτομέρεια που θα εντοπίσουμε, π.χ. κάτι που ακούμε ή μυρίζουμε, μπορεί να επιφέρει την ανάκληση μιας αποθηκευμένης ανάμνησης.
Παράγοντες που επηρεάζουν τη μνήμη
Η μνήμη συνδέεται στενά με τη λειτουργία της αντίληψης και της προσοχής, καθώς καταγράφει μόνο εμπειρίες που προκαλούν το ενδιαφέρον μας. Ακόμη, μεγάλη σημασία έχει και η πνευματική εγρήγορση και το συναίσθημα, τα οποία επιδρούν έντονα στις λειτουργίες της μνήμης. Για παράδειγμα, η ανάκληση μιας ανάμνησης, επηρεάζεται άμεσα από το συναίσθημα. Ακόμη, το άγχος ή η κόπωση εμποδίζουν τις μνημονικές διεργασίες. Η ηλικία, επίσης, αποτελεί δείκτη αποδοτικότητας της μνήμης, καθώς αποδυναμώνεται με την αύξησή της. Τέλος, το διαιτολόγιο, ίσως, και να επηρεάζει τις μνημονικές διεργασίες, καθώς υποστηρίζεται ότι τροφές πλούσιες σε σίδηρο, βόριο και ψευδάργυρο, διευκολύνουν την μνήμη.
Ελισάβετ Παναγιωτίδου
Λογοθεραπεύτρια
