Τι είναι Μαθησιακές Δυσκολίες;
Οι μαθησιακές δυσκολίες είναι ένα φαινόμενο το οποίο απασχολεί ένα μεγάλο αριθμό μαθητών, γονέων και εκπαιδευτικών τα τελευταία χρόνια. H έννοια των μαθησιακών δυσκολιών είναι πολυδιάστατη και πολύπλοκη, καθώς πρόκειται για έναν όρο «ομπρέλα», που καλύπτει διάφορες ομάδες του πληθυσμού με ανόμοια και ποικίλης μορφής χαρακτηριστικά. Ανάμεσα σε αυτές τις ομάδες συναντώνται περιπτώσεις παιδιών με δυσκολίες στην κατάκτηση και τη χρήση της ομιλίας, την ανάγνωση, τη γραφή, τη λογική σκέψη και τις μαθηματικές ικανότητες.
Διάκριση Μαθησιακών Δυσκολιών
Οι μαθησιακές δυσκολίες διακρίνονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες, τις ειδικές και τις γενικές. Στις γενικές μαθησιακές δυσκολίες υπάγονται οι μαθητές με νοητικές και συναισθηματικές δυσκολίες, οι οποίες παρεμποδίζουν την έκφραση των μαθησιακών τους ικανοτήτων, ενώ, από την άλλη πλευρά, φαίνεται πως νευροβιολογικά αίτια οδηγούν στην εμφάνιση των ειδικών μαθησιακών δυσκολιών. Πιο συγκεκριμένα, στις ειδικές μαθησιακές δυσκολίες ανήκουν:
- Η Ειδική Διαταραχή Ανάγνωσης (Δυσλεξία)
- Η Ειδική Διαταραχή Ορθογραφίας (Δυσορθογραφία)
- Η Ειδική Διαταραχή Αριθμητικών Ικανοτήτων (Δυσαριθμησία)
- Η Μεικτή Διαταραχή Σχολικών Ικανοτήτων
Επιπτώσεις Μαθησιακών Δυσκολιών
Είναι εμπειρικά αποδεδειγμένο ότι οι μαθησιακές δυσκολίες, πέρα από τα απτά προβλήματα στη σχολική επίδοση, ενδέχεται να δημιουργήσουν και άλλα, δευτερογενή, ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Συγκεκριμένα, πλήθος ερευνών υποστηρίζει ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορεί να εκδηλώσουν φόβο για πιθανή ταπείνωση, άγχος και ανασφάλεια. Μπορεί να αποσυρθούν και να απομονωθούν από τους συμμαθητές τους, ενώ διαδεδομένη είναι και η άποψη ότι τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, πολύ συχνά, οργανώνουν την ταυτότητα τους γύρω από αισθήματα κατωτερότητας, αδυναμίας και ανεπάρκειας, με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση αρνητικής εικόνας και χαμηλής αυτοεκτίμησης.
Μαθησιακές Δυσκολίες και Αυτοεκτίμηση
Η ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης διαδραματίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των κινήτρων για μάθηση, την ακαδημαϊκή επιτυχία, καθώς και στη σύναψη κοινωνικών σχέσεων. Η ύπαρξη μαθησιακών δυσκολιών φαίνεται πως επηρεάζει την ανάπτυξη όλων των παραπάνω. Ειδικότερα, οι έρευνες υποστηρίζουν πως υπάρχουν μεγαλύτερες πιθανότητες εμφάνισης χαμηλής αυτοεκτίμησης σε παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες. Τα παιδιά, από πολύ μικρή ηλικία, υπόκεινται σε μια διαδικασία σύγκρισης του εαυτού τους με τους άλλους σε διάφορους τομείς, όπως η ακαδημαϊκή επίδοση, η ικανότητα δημιουργίας φίλων και οι επιδόσεις σε αθλητικές δραστηριότητες. Συγκρίνοντας τον εαυτό τους με τους άλλους είναι πιθανόν να τον κρίνουν ως «ανόητο», «αργό» ή «χαζό». Αυτού τους είδους οι αυτό-αξιολογήσεις που αφορούν το σχολικό πλαίσιο, συχνά γενικεύονται, με αποτέλεσμα το παιδί να βιώνει τον εαυτό του αρνητικά και σε άλλους τομείς της ζωής του.
Παράλληλα, τις περισσότερες φορές, υπάρχει μεγάλη καθυστέρηση στη διάγνωση των μαθησιακών δυσκολιών, με αποτέλεσμα τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες να έχουν υπομείνει πολλά χρόνια την αρνητική σύγκριση του εαυτού τους με τους συνομηλίκους τους. Πολλές φορές, είτε στο σχολείο, είτε στο σπίτι μπορεί να έχουν αντιμετωπιστεί ως «ανόητα», να απελπίζονται που οι κόποι τους δεν ανταμείβονται, καθώς, παρά τις προσπάθειές τους, δε φέρουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, γεγονός που συμβάλλει στην ανάπτυξη χαμηλής αυτοεκτίμησης. Ακόμη, οι επαναλαμβανόμενες αποτυχίες μπορεί να προκαλέσουν έντονα συναισθήματα θυμού, άγχους, θλίψης, απογοήτευσης και, σταδιακά, τα παιδιά οδηγούνται στην υιοθέτηση της εικόνας του αποτυχημένου παιδιού και, με αυτόν τον τρόπο, χάνουν το ενδιαφέρον τους για τη μάθηση.
Χρήσιμες Συμβουλές
Η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης είναι ιδιαίτερα σημαντική στα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες, για την ανάπτυξη μιας υγιούς προσωπικότητας. Οι γονείς μπορούν, με διάφορους τρόπους, να συμβάλλουν στη διαμόρφωση μιας θετικής εικόνας για τον εαυτό. Ειδικότερα:
- Είναι πολύ σημαντικό να δείχνουν πως δέχονται τα παιδιά ακριβώς όπως είναι και ότι τα αγαπούν άνευ όρων. Αρκετοί γονείς είναι επικριτικοί απέναντι στα παιδιά τους εξαιτίας των δυσκολιών τους. Ωστόσο, τα παιδιά έχουν την ανάγκη να νιώθουν ότι τα εκτιμούν και τα αναγνωρίζουν. Οι γονείς, μέσα από τις πράξεις και τα λόγια τους, μπορούν να αποτελέσουν σύμμαχοι των παιδιών τους, υπερπηδώντας τις δυσκολίες και τα εμπόδια που συναντούν.
- Μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά να αναγνωρίσουν τις δυνατότητες και τις δυσκολίες τους.
- Είναι σημαντικό να ενημερώνονται για τη φύση των μαθησιακών δυσκολιών του παιδιού τους, καθώς και να γνωρίζουν τον τρόπο που εκείνες επηρεάζουν την καθημερινότητά τους.
- Καλό είναι να βρουν τον τρόπο που μαθαίνει το δικό τους παιδί, καθώς δεν είναι όλα ίδια μεταξύ τους. Κάποια παιδιά μαθαίνουν ακουστικά, άλλα οπτικά, ενώ άλλα κιναισθητικά.
- Πολύ σημαντικό ρόλο διαδραματίζει ο έπαινος και η ανταμοιβή κάθε μικρής επιτυχίας, δίνοντας, έτσι, κίνητρο στο παιδί για περαιτέρω προσπάθεια και εξέλιξη. Προσοχή! Είναι σημαντικό ο έπαινος να απευθύνεται, κυρίως, στην προσπάθεια και όχι τόσο στην επίδοση.
- Η σύγκριση με τους συνομηλίκους ή τα αδέρφια δεν θα βοηθήσει τα παιδιά στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης, καθώς αυτό δεν αποτελεί κίνητρο αλλαγής της συμπεριφοράς. Αντιθέτως, η σύγκριση δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα προς τον εαυτό και ενισχύει τον ανταγωνισμό και τη ζήλεια προς τους άλλους.
Καταληκτικά, η έγκαιρη και σωστή αξιολόγηση από κατάλληλους ειδικούς κρίνεται αναγκαία για τη δημιουργία ενός κατάλληλου και ειδικού προγράμματος παρέμβασης. Μέσω ενός σωστά δομημένου προγράμματος, τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες μπορούν να βελτιώσουν αισθητά τη σχολική τους εικόνα, να εξελίξουν τις ικανότητες και τις δεξιότητές τους και να ενισχύσουν την αυτοεκτίμηση και αυτοεικόνα τους.
Άρτεμις Φουντή
