Το παιδί συμμετέχει ενεργά στη μάθησή του, καθώς επεξεργάζεται τις πληροφορίες που δέχεται από το περιβάλλον και ελέγχει τις αμοιβές ή τις «συνέπειες» που παίρνει από αυτό.
Για να γίνουν γνώσεις, οι πληροφορίες που λαμβάνουν τα παιδιά από τον γύρω κόσμο, χρειάζεται αρχικά να μεσολαβήσουν οι αισθήσεις, έπειτα κωδικοποιούνται, αποθηκεύονται προσωρινά, επεξεργάζονται και συγκρίνονται με αυτές που ήδη υπάρχουν. Αν είναι χρήσιμες για το παιδί, αποθηκεύονται και αυτές στη μνήμη, αλλιώς αποβάλλονται.
Η μάθηση ξεκινάει για τα παιδιά από την προσχολική ηλικία μέσω της μίμησης. Τα παιδιά μιμούμενα τους γονείς τους μαθαίνουν να επικοινωνούν, να παίζουν, να μοιράζονται, να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, να διαμορφώνουν τη συμπεριφορά τους και να μαθαίνουν διάφορες δεξιότητες.
Τα παιδιά ξεκινούν να «πειραματίζονται», προσπαθώντας να ανακαλύψουν τον κόσμο. Τότε είναι που ένα παιδί θα πειράξει την πρίζα που οι γονείς του έχουν πει να μην το κάνει. Τότε είναι που θα τεστάρει τα όρια των γονέων, κάνοντας εκρήξεις θυμού για κάτι πουν θέλει να αγοράσει από το σούπερ μάρκετ. Σκοπός είναι να παραμένουμε ψύχραιμοι και να ενθαρρύνουμε τις θετικές συμπεριφορές.
Μέσα από τις εμπειρίες του, το παιδί αναπτύσσει συμπεριφορές που είναι αποτέλεσμα κάποιων ανώτερων λειτουργιών που συμβαίνουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Η αντίληψη, η μνήμη, η κατανόηση, η σκέψη και η ικανότητα επίλυσης ενός προβλήματος ονομάζονται γνωστικές λειτουργίες και ο ρόλος τους είναι να συμβάλλουν στην απόκτηση, τη συγκράτηση και τη μετάδοση των πληροφοριών, με σκοπό την εξέλιξη και τη μόρφωση του παιδιού.
Τα πληροφοριακά ερεθίσματα λαμβάνονται μέσω των αισθητήριων οργάνων, αναγνωρίζονται και ομαδοποιούνται με τη βοήθεια της αντίληψης. Η προσοχή είναι παράγοντας που συμβάλλει θετικά ή αρνητικά στην ολοκλήρωση της αντίληψης ενός ερεθίσματος και επηρεάζεται από τη φύση του κάθε ερεθίσματος, αλλά και από το ίδιο το άτομο.
Η μνήμη είναι η ικανότητα να συγκρατούμε την πληροφορία και να έχουμε τη δυνατότητα πρόσβασης σε αυτήν, όποτε το επιθυμούμε. Χωρίζεται σε μνήμη επεξεργασίας, βραχύχρονη μνήμη και μακρόχρονη μνήμη. Η μνήμη επεξεργασίας συγκρατεί μεγάλη ποσότητα πληροφοριών, αλλά για πολύ μικρό χρονικό διάστημα και τις μεταβιβάζει στην βραχύχρονη μνήμη. Στην βραχύχρονη μνήμη συντελείται η αναγνώριση της ταυτότητας των πληροφοριών, οι οποίες μεταφέρονται στην μακρόχρονη μνήμη, όπου παραμένουν έως ότου αποσβεσθούν ή παραγκωνιστούνε από άλλες.
Η κατανόηση έρχεται όταν έχουμε καταφέρει να προσλάβουμε, να συγκρατήσουμε και να αναλύσουμε μια πληροφορία. Συντελεί στη διαμόρφωση σκέψεων, υποθέσεων και συλλογισμών.
Έχοντας χρησιμοποιήσει τις παραπάνω τεχνικές, τα παιδιά χρησιμοποιούν τις γνώσεις που έχουν λάβει, τις ταυτίζουν μέσω των εμπειριών τους και τις γενικεύουν, καταφέρνοντας με αυτόν τον τρόπο να λύνουν προβλήματα. Σε αυτή τη φάση της ζωής τους, ο ρόλος των γονέων είναι πολύ σημαντικός. Πρέπει να δίνουμε προσοχή σε αυτά που κάνουν, στον τρόπο που τα κάνουν, καθώς και στα συναισθήματά τους και να τα καθοδηγούμε.
Τα παιχνίδια φαντασίας και ρόλων βοηθάνε το παιδί να εμπεδώσει τις πληροφορίες που λαμβάνει καθημερινά και να δώσει νόημα σε ό,τι δεν έγινε κατανοητό. Επίσης, τα βοηθάει να κατανοήσουν καλύτερα τα συναισθήματα και να αναπτύξουν κοινωνικές δεξιότητες.
Τέλος, η αφήγηση μιας ιστορίας και η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι σπουδαία ευκαιρία για μάθηση, καθώς διεγείρονται η φαντασία, οι γλωσσικές και γνωστικές του δεξιότητες και αναλύονται συμπεριφορές και συναισθήματα με πιο κατανοητό τρόπο για το παιδί.
Άρτεμις Φουντή
