Άφησα να κυλήσουν μερικές ημέρες για να χωνέψει η ψυχή μου τούτη την εμπειρία, σαν το κρασί που χρειάζεται χρόνο για να πάρει τη γεύση της γης που το γέννησε.
Κι όμως, ενώ ο ύπνος με έπαιρνε και με ξυπνούσε σαν τη ροή ενός αδιάκοπου ποταμού, η σκέψη μου, το ίδιο ανυπότακτη, γυρνούσε πάντα πίσω: τι έγινε στη Νάουσα; Τι ήταν τούτο το πρώτο Vermio Forum, που μάζεψε ανθρώπους και ιδέες σαν αστραπές στο ίδιο στερέωμα;
Είναι εύκολο, βλέπεις, να πεις ποιοι βρέθηκαν εκεί. Έξι ημέρες κράτησε η εσωτερική αυτή καταιγίδα στην ηρωική πόλη της Νάουσας – η πόλη που σαν περήφανη μάνα δέχτηκε στην αγκαλιά της τον στοχασμό, τη διπλωματία και τη δράση, με οικοδεσπότη τον Δήμαρχο της πόλης Νίκο Κουτσογιάννη. Ονόματα, ναι – ονόματα λαμπερά σαν κορυφές βουνών. Πρέσβεις – ο Noam Katz του Ισραήλ, ο Andreas Kindl της Γερμανίας, ο Matthew Lodge από το Ηνωμένο Βασίλειο – στάθηκαν σαν άρχοντες του λόγου και του αναστοχασμού, μετρώντας τη διεθνή σκακιέρα με το μάτι του έμπειρου στρατηγού. Μαζί τους, η φωνή της Αμερικής, ο Jerry Ismail, Γενικός Πρόξενος στη Βόρεια Ελλάδα, και ο Brian Tim-Brock, Πρώτος Γραμματέας της Αμερικανικής Πρεσβείας – φωνές ψύχραιμες και δυνατές, σαν βράχοι μεσοπέλαγα.
Και οι πολιτικοί – Μάκης Βορίδης κι ο Παύλος Γερουλάνος – από άλλες αφετηρίες, αλλά με το ίδιο πάθος για τη μοίρα της Ελλάδας. Σαν τεχνίτες, σμίλεψαν με λόγια ρεαλιστικά σενάρια, ένωσαν το στρατηγικό όραμα με τη γήινη πράξη. Δίπλα τους, ο Marian Wendt, με βλέμμα ακλόνητο, μίλησε για τους ελληνογερμανικούς δεσμούς, στέρεους σαν παλιά πέτρινα γεφύρια.
Οι πανεπιστημιακοί, από την άλλη, ήρθαν σαν σοφοί δάσκαλοι της Ακαδημίας – ο Κωνσταντίνος Αρβανιτόπουλος, ο Γιώργος Στείρης, ο Δημήτρης Σκιαδάς, η Ρεβέκκα Παιδή. Μίλησαν για τη διεθνή θεωρία και την πολιτική πράξη με έναν λόγο που άγγιξε τα σύνορα του αιώνιου και του τωρινού, της θεωρίας και της σάρκας της πραγματικότητας.
Ο Σταύρος Τζίμας, με φωνή που έμοιαζε να κουβαλά τον άνεμο των Βαλκανίων, φανέρωσε τις ρυτίδες και τα μυστικά της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, ενώ η Σοφία Παπαδοπούλου άγγιξε την πληγή των προσφυγικών ροών – μια πληγή που καίει και γεννά ερωτήματα βαθιά σαν τη ρίζα των δέντρων.
Αλλά τούτο το Forum, το πρώτο του Βερμίου, ήταν κάτι παραπάνω από λόγια και σκέψεις. Σαν ζωντανός οργανισμός, ξέφυγε απ' τα όρια του συνεδριακού κέντρου. Στα κατώφλια του Βερμίου απλώθηκε, στους αμπελώνες του Κυρ-Γιάννη, όπου τα κρασιά μοιάζουν να μιλούν τη γλώσσα της γης. Στα λαογραφικά μουσεία, όπου τα σπαράγματα της ιστορίας ψιθυρίζουν για τη ζωή που πέρασε και την άλλη, τη μελλούμενη. Κι ύστερα, στους μακεδονικούς τάφους – φυτεμένοι βαθιά εκεί στα μέρη που ο Φίλιππος ο Β' ένωσε τον ελληνισμό, σαν άνεμος που σαρώνει τον κάμπο, προτού ο Αλέξανδρος σκορπίσει την Ελλάδα στα πέρατα του κόσμου.
Κι ακόμα – στο ιερό χώμα της Μίεζας, εκεί όπου ο Αριστοτέλης δίδαξε τον μαθητή του, τον πιο μεγάλο απ' όλους τους Έλληνες, τον Αλέξανδρο. Ξέρετε τι είναι να πατάς το χώμα όπου γεννιέται το πνεύμα; Τούτο δεν είναι χώμα, είναι φωτιά που καίει τα πόδια σου, υψώνει το πνεύμα σου ως τον ουρανό.
Κι όμως, τούτα όλα δεν φτάνουν να περιγράψουν αυτό που φυλάω εντός μου. Κάτι με πνίγει – το στήθος μου γεμίζει και δεν βρίσκει διέξοδο. Ίσως γιατί η πιο σπουδαία απ' όλες τις δημιουργίες είναι οι άνθρωποι. Εκείνοι που φτάσαμε ξένοι και φύγαμε σύντροφοι, μια ομάδα και ένα δίκτυο δεμένο σαν κόμπος θαλασσινός. Φοιτητές που στάθηκαν όρθιοι απέναντι σε διπλωμάτες, χωρίς φόβο, με μόνο όπλο τις ερωτήσεις τους. Κι εκεί, στο λεωφορείο της πρώτης μέρας, τα ονόματα ήταν άγνωστα. Στο τέλος; Τα γέλια αντηχούσαν τη νύχτα, οι ιστορίες μοιράζονταν σαν ψωμί, και κανένας δεν έμενε πίσω. Κανένας, γιατί σε μια ομάδα, η απουσία του ενός είναι σαν πληγή στο κορμί του συνόλου.
Αλλά κι αυτό – κι αυτό δεν φτάνει. Κάτι ακόμη λείπει, κάτι που ανασαίνει εκεί, στις παρυφές του Βερμίου, στις όχθες της Αράπιτσας, που κυλά σαν φλέβα στη γη. Εκεί, στους καταρράκτες των Στουμπάνων, που πέφτουν σαν λευκά νήματα από τον ουρανό, ανάμεσα σε ιτιές, πλατάνια, βατομουριές και μαλαγκούτες. Εκεί βρίσκεται το άρρητο, το ανείπωτο. Και του χρόνου πάλι εκεί θα το βρω, όταν το Vermio Forum θα μας καλέσει να περπατήσουμε ξανά στα ίδια χώματα, με την ίδια δίψα για το απόλυτο και το υψηλό.
Τούτη η αναζήτηση γεννήθηκε από το όραμα ενός φωτισμένου δασκάλου, του Καθηγητή Θεωρίας Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας κ. Σπύρου Λίτσα, που έστησε αυτό το πανηγύρι της σκέψης. Έκανε το όραμά του πράξη και μας πήρε μαζί του – εμάς, τους συνοδοιπόρους του. Και θα μας παίρνει κάθε χρόνο, σε τούτο το ταξίδι, την αναζήτηση της αριστείας που μόνον όριο έχει τον ουρανό.
Γεώργιος Δουλδούρας
Διεθνολόγος
