Η κριτική σκέψη βοηθάει τον άνθρωπο να αξιολογεί τις πληροφορίες που παίρνει από το περιβάλλον και, κάνοντας συλλογισμούς, να αποφασίσει για τις πράξεις, τις σκέψεις και τα λεγόμενά του.
Είναι μια νοητική και συναισθηματική λειτουργία, η οποία αναπτύσσεται από την προσχολική ηλικία και περιλαμβάνει τις δεξιότητες της αξιολόγησης, της ανάλυσης, της σύνθεσης, της εφαρμογής, της κατανόησης ενός δεδομένου, καταλήγοντας στην γνώση του κόσμου.
Τα μικρά παιδιά ξεκινούν να αναπτύσσουν την κριτική τους σκέψη μέσα από δραστηριότητες, στις οποίες προσπαθούν να βρουν ομοιότητες και διαφορές. Η εύρεση διαφορών ανάμεσα από δυο εικόνες, η ομαδοποίηση και η σύγκριση αντικειμένων, φαγητών, μεταφορικών μέσων, ρούχων, είναι μερικές από τις δραστηριότητες που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε.
Από την στιγμή που ένα παιδί ξεκινάει να κάνει ερωτήσεις, οι ενήλικες πρέπει να το ενθαρρύνουμε, ώστε να κάνει ακόμη περισσότερες και μάλιστα, κάποιες φορές, είναι καλό να απαντάμε στην ερώτησή τους με δική μας ερώτηση, διότι, συχνά, μπορεί αυτό που σκεφτόμαστε εμείς να διαφέρει από αυτό που σκέφτονται εκείνα. Μετά, μπορούμε να διευρύνουμε τις γνώσεις τους, ολοκληρώνοντας την απάντησή τους με νέες πληροφορίες. Με αυτόν τον τρόπο, τα ωθούμε να εξετάσουν εναλλακτικές εξηγήσεις και να γνωρίσουν πως ένα πρόβλημα δεν έχει μόνο μια λύση.
Η αναγνώριση και η επεξεργασία των συναισθημάτων, βοηθάει τα παιδιά να κατανοήσουν πως η εκάστοτε συναισθηματική κατάσταση, στην οποία βρίσκονται, θα επηρεάσει την κριτική τους σκέψη και το αποτέλεσμά της. Άρα, είναι σημαντικό, από μικρή ηλικία, τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με τα συναισθήματά τους, να τα διακρίνουν και να τα αυτό-διαχειριστούν.
Ζητώντας από τα παιδιά να μας περιγράψουν την ημέρα τους στο σχολείο ή πώς πέρασαν στην παιδική χαρά, αφού επιστρέψουν, μπορούμε να παρέμβουμε ρωτώντας τα αν θα μπορούσε κάτι να έχει πάει διαφορετικά. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά θα μπορέσουν να χειριστούν μια κατάσταση, στην οποία ενδέχεται να βρεθούν την επόμενη φορά, χρησιμοποιώντας την κριτική τους σκέψη πιο εύκολα, ανεξάρτητα από τα συναισθήματα τα οποία έχουν.
Το παιχνίδι είναι το πιο ισχυρό μέσο για την ανάπτυξη όλων των δεξιοτήτων των παιδιών. Παίρνοντας μέρος σε ένα παιχνίδι φαντασίας των παιδιών, μπορούμε να αναπτύξουμε την κριτική τους σκέψη θέτοντας ερωτήσεις «Γιατί νομίζεις ότι συνέβη αυτό;», «Τι θα μπορούσες να κάνεις για να βοηθήσεις;», «Τι θα γινόταν εάν…» και προσπαθώντας να μην κρίνουμε τις απαντήσεις τους.
Ακόμη και η απόφαση που πρέπει να πάρει ένα παιδί για το ποιο ρούχο θα φορέσει σήμερα, χρειάζεται να επιστρατεύσει την κριτική του σκέψη για να τα καταφέρει. Οφείλουμε να υποστηρίξουμε τα παιδιά να αναπτύξουν την κριτική τους σκέψη και τη δημιουργικότητά τους, ώστε να οδηγηθούν στην ανακάλυψη λύσεων των προβλημάτων, με τα οποία θα έρθουν αργότερα αντιμέτωπα.
Αμαλία Παπαδοπούλου
Λογοθεραπεύτρια
