Τα παιδιά με ελλείμματα στην εργαζόμενη μνήμη, συχνά δυσκολεύονται στο σχολείο, γιατί δεν μπορούν να συγκρατήσουν στο νου τους όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται, προκειμένου να ολοκληρωθεί μια δραστηριότητα.
Η απώλεια σημαντικών πληροφοριών από την εργαζόμενη μνήμη έχει ως αποτέλεσμα να ξεχνούν πολλά πράγματα, όπως τις οδηγίες, τις λεπτομέρειες, τους προγραμματισμούς. Τα παιδιά με ελλείμματα στην εργαζόμενη μνήμη, πολλές φορές αποτυγχάνουν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις που θέτουν οι δραστηριότητες του σχολείου, οπότε η διαδικασία της μάθησης και της απόκτησης γνώσης, κατά τη διάρκεια των σχολικών χρόνων, διακόπτεται.
Ο όρος εργαζόμενη μνήμη χρησιμοποιείται για να περιγράψουμε την ικανότητα που έχουμε να αποθηκεύουμε πληροφορίες στο νου μας για μικρά χρονικά διαστήματα. Είναι ένα πρόχειρο σημειωματάριο που χρησιμοποιούμε για να αποθηκεύουμε σημαντικές πληροφορίες, κατά τη διάρκεια των δραστηριοτήτων μας.
Ένα απλό παράδειγμα δραστηριότητας που χρησιμοποιείται η εργαζόμενη μνήμη, είναι η αριθμητική από το νου. Για παράδειγμα, όταν προσπαθείτε να πολλαπλασιάσετε μεταξύ τους αριθμούς 37 και 53, χωρίς κομπιουτεράκι, χαρτί και μολύβι. Για να το πετύχετε, θα πρέπει πρώτα να αποθηκεύσετε τους δυο αριθμούς στην εργαζόμενη μνήμη σας. Μετά θα πρέπει να θυμηθείτε τη διαδικασία του πολλαπλασιασμού για να υπολογίσετε τους αριθμούς και να τα συγκρατήσετε κι αυτά, διαδοχικά, στην εργαζόμενη μνήμη σας. Τέλος, θα πρέπει να αθροίζετε τους αριθμούς που συγκρατήσατε για να υπολογίσετε το τελικό αποτέλεσμα. Αυτή η διαδικασία είναι εξαιρετικά απαιτητική, χωρίς την εργαζόμενη μνήμη δε θα μπορούσαμε να πραγματοποιήσουμε μια τέτοια νοητική διεργασία και θα χρειαζόμασταν κάποιο βοήθημα, ώστε να γράψουμε τους αριθμούς και τους υπολογισμούς. Συνήθως, τέτοιες νοητικές διεργασίες επιβάλουν μεγάλο φόρτο στην εργαζόμενη μνήμη και τις αντιλαμβανόμαστε ως απαιτητικές.
Ένας μικρός περισπασμός ή μια διακοπή από κάποιον, είναι πιθανό να οδηγήσει στο χάσιμο των πληροφοριών και να κάνει τους υπολογισμούς του νου μας να αποτύχουν.
Η εργαζόμενη μνήμη είναι διαφορετική από την βραχύχρονη μνήμη. Τον όρο «βραχύχρονη μνήμη» τον χρησιμοποιούμε για να αναφερθούμε στις καταστάσεις εκείνες, όπου πρέπει να συγκρατήσουμε για λίγο πληροφορίες στο νου, χωρίς όμως να τις επεξεργαστούμε νοερά με κάποιον τρόπο και χωρίς να κάνουμε κάτι άλλο ταυτόχρονα. Το να θυμηθούμε ένα τηλεφωνικό αριθμό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα χρήσης της βραχύχρονης μνήμης.
Η εργαζόμενη μνήμη στην παιδική ηλικία
Οι δυνατότητες της εργαζόμενης μνήμης αυξάνονται σταθερά καθ’ όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας. Η χαμηλότερη δυνατή ηλικία που μπορεί να μετρηθεί αξιόπιστα η εργαζόμενη μνήμη, είναι τα 4 χρόνια.
Οι δεξιότητες της εργαζόμενης μνήμης σχετίζονται με σημαντικές περιοχές μάθησης, όπως η ανάγνωση και η αριθμητική. Τα παιδιά που έχουν δυσκολίες στην ανάγνωση, έχουν σημαντικά ελλείμματα στην εργαζόμενη μνήμη. Επίσης, η οπτικοχωρική μνήμη συνδέεται με τις επιδόσεις τους σε μη λεκτικά αριθμητικά προβλήματα, όπως όταν κάνουν προσθέσεις με ξυλάκια.
Η εργαζόμενη μνήμη στην σχολική τάξη
Συχνά χρειάζεται να συγκρατούμε πληροφορίες στο μυαλό μας, ενώ ταυτόχρονα επιτελούμε ένα δύσκολο νοητικό έργο. Η πληροφορία που πρέπει να συγκρατήσουμε μπορεί να είναι μια πρόταση που θα γράψουμε, ενώ ταυτόχρονα προσπαθούμε να θυμηθούμε την ορθογραφία της κάθε λέξης. Μπορεί, επίσης, να είναι το να θυμηθούμε όλες τις οδηγίες που μας έδωσε ο δάσκαλος, ενώ εκτελούμε κάθε βήμα των οδηγιών.
Οι άνθρωποι με περιορισμένες δυνατότητες εργαζόμενης μνήμης, δυσκολεύονται με αυτές τις δραστηριότητες, απλά γιατί δεν είναι σε θέση να συγκρατήσουν στο νου τους όλες τις πληροφορίες που χρειάζονται για να τις πραγματοποιήσουν. Το ότι χάνουν πολλές πληροφορίες από την εργαζόμενη μνήμη τους, έχει ως αποτέλεσμα να ξεχνούν πολλά πράγματα: οδηγίες που πρέπει να ακολουθήσουν, τις λεπτομέρειες από αυτό που κάνουν. Όσοι έχουν περιορισμένη μνήμη, αποτυγχάνουν συχνά σε πολλές δραστηριότητες, δυσκολεύονται να ακολουθήσουν τους αναμενόμενους ρυθμούς μάθησης και, γενικά, μένουν πίσω στις σχολικές επιδόσεις τους.
Κωνσταντίνος Τούφας
MSc Λογοθεραπευτής S.I.
