Ο καιρός έξω έχει αρχίσει να κρυώνει, έχουν αρχίσει οι βροχές.
Οι σταγόνες χτυπούν στο τζάμι, αφήνοντας μικρές διαδρομές που το παιδί παρακολουθεί με το βλέμμα. Το πάρκο, η παιδική χαρά, η γειτονιά δεν αποτελούν πλέον τόσο ελκυστική επιλογή για την οικογένεια. Το σπίτι, που άλλοτε φαινόταν στενό, σήμερα γίνεται ολόκληρος ο κόσμος. Και κάπου ανάμεσα στο χαλί και τα μαξιλάρια του καναπέ, αρχίζει να χτίζεται μια άλλη παιδική χαρά — πιο ήσυχη, πιο κοντινή, πιο ανθρώπινη.
Ο γονιός κοιτάζει το ρολόι, ύστερα το παιδί του που στήνει ένα κάστρο από κουτιά. Δεν υπάρχει πρόγραμμα, ούτε λίστα υποχρεώσεων. Υπάρχει μόνο εκείνη η στιγμή που ζητά μια απόφαση: να μείνω απ’ έξω ή να συμμετέχω; Αν καθίσω μαζί του, ξέρω πως δεν θα παίξουμε «σωστά». Θα μπερδευτώ στους ρόλους, θα βάλω τάξη εκεί που δεν χρειάζεται, θα βαρεθώ λίγο, θα γελάσω περισσότερο. Μα αν μπω, ίσως κάτι άλλο να γεννηθεί.Εκείνο το άγνωστο είδος παιχνιδιού που δεν έχει σκοπό, αλλά έχει σχέση.
Το «μαζί» δεν χρειάζεται πολύ χώρο. Θέλει μόνο έναν ρυθμό κοινό. Θέλει δύο ανθρώπους που συγχρονίζονται. Το παιχνίδι μπορεί να συμβείστο πάτωμα με κατασκευές, με ένα σεντόνι που γίνεται σκηνή, μια καρέκλα που μετατρέπεται σε βουνό. Όταν ο κόσμος μικραίνει, το σώμα του παιδιού ψάχνει τρόπους να εκφραστεί: να τεντωθεί, να κυλιστεί, να ισορροπήσει. Κι εκεί, μέσα στα λίγα τετραγωνικά του χώρου, το σώμα γίνεται και πάλι γλώσσα… όχι για να διδάξει, αλλά για να θυμίσει ότι η κίνηση είναι μορφή σκέψης.
Στο παιχνίδι του «μαζί», το παιδί μπορεί να μάθει να αυτό-οργανώνεται χωρίς να το γνωρίζει. Δοκιμάζει αλληλουχίες, σχεδιάζει χωρίς χαρτί, θυμάται τι μπαίνει πρώτο και τι έπεται. Ένα παιχνίδι κατασκευής ή ένα παιχνίδι δράσης μέσα στο διάδρομο μπορούν να υποβοηθήσουν τιςδεξιότητες του εκτελεστικούελέγχου περισσότερο από οποιαδήποτε λίστα δραστηριοτήτων. Η πράξη δεν έχει μόνο σκοπό, έχει ρυθμό, έχει συνέχεια. Το παιδί μαθαίνει να σκέφτεται μέσα από την πράξη, να ρυθμίζει την ενέργειά/διέγερση του, να αποδέχεται μικρές αποτυχίες, να επαναπροσδιορίζει τη δράση του.
Για τον γονιό, αυτή η συμμετοχή είναι κάτι βαθύτερο από «απασχόληση». Είναι ένας τρόπος να παραμένει παρών χωρίς να κατευθύνει. Να βλέπει το παιδί του όχι ως μικρό μαθητή, αλλά ως συνοδοιπόρο σ’ έναν μικρό κόσμο δημιουργίας. Στην πραγματικότητα, το «μαζί» λειτουργεί σαν ένας καθρέφτης: φανερώνει πόσο δύσκολο είναι να μείνεις εκεί, χωρίς να διορθώσεις, χωρίς να βιάζεσαι να πεις «μπράβο» ή «πρόσεχε». Να ακολουθήσεις το ρυθμό ενός άλλου ανθρώπου που μαθαίνει να υπάρχει.
Μέσα σ’ αυτό το «μαζί» ζωντανεύουν και οι αισθήσεις, από τις υφές των υλικών, οι ήχοι και τα λόγια των συμπαικτών, οι μυρωδιές του σπιτιού, έως την ισορροπία που αλλάζει κατά την κίνηση. Είναι η «θεραπεία του κοινού χώρου», όπου ο κόσμος μικραίνει αλλά η εμπειρία βαθαίνει. Το παιδί δεν χρειάζεται πάντα να τρέξει για να δράσει, χρειάζεται να νιώσει. Και ο γονιός, αντί να προσφέρει «δραστηριότητες», προσφέρει παρουσία.
Ίσως εκεί, ανάμεσα στα σκεπασμένα παιχνίδια και τις σταγόνες στο τζάμι, να κρύβεται το πιο ουσιαστικό μάθημα της βροχερής εποχής: ότι το παιχνίδι δεν χρειάζεται μεγάλους χώρους, παρά μόνο χώρους σχέσης. Ότι η ανάπτυξη δεν σταματά όταν μένουμε μέσα, αλλά αλλάζει ρυθμό, ίσως πιο αργό, πιο εσωτερικό, πιο αληθινό.
Κάποτε, ο Winnicottέγραψε πως το παιδί χρειάζεται «έναν χώρο ανάμεσα».Έναν τόπο όπου μπορεί να πειραματιστεί με την πραγματικότητα χωρίς φόβο. Ίσως αυτός ο χώρος να είναι ένα σαλόνι γεμάτο μαξιλάρια, ένα τραπέζι με χρώματα και ένα άτομο που να προσφέρει την παρουσία του. Εκεί, η ανάπτυξη δεν είναι έργο ειδικών, είναι έργο σχέσης, χρόνου και τρυφερότητας.
Και όταν ο ήλιος ξαναβγεί και το πάρκο ανοίξει, το παιδί που έπαιξε «μαζί» μέσα θα βγει έξω πιο αυθόρμητο, πιο συντονισμένο, πιο έτοιμο να χτίσει καινούριους κόσμους. Γιατί θα έχει μάθει το πιο δύσκολο: ότι το παιχνίδι δεν είναι τόπος, αλλά τρόπος να είσαι με κάποιον.
