Ενσυναίσθηση είναι η ψυχολογική κατάσταση κατά την οποία μοιραζόμαστε συγκινήσεις και συναισθήματα ενός άλλου ανθρώπου.
Ένα παιδί μπορεί να νιώθει ενσυναίσθηση για ένα άλλο πρόσωπο σε οποιαδήποτε ηλικία. Καθώς τα παιδιά αναπτύσσονται, όμως, γίνονται πιο ικανά να ερμηνεύουν και να ανταποκρίνονται κατάλληλα στη θλίψη ή τη χαρά των άλλων.
Σύμφωνα με τις βιβλιογραφίες, υπάρχουν τέσσερα στάδια ανάπτυξης της ενσυναίσθησης:
- Το πρώτο στάδιο εμφανίζεται στη διάρκεια του πρώτου έτους της ζωής. Αναλογιστείτε ότι βρέφη ακόμα και δύο ημερών κλαίνε όταν ακούνε το κλάμα άλλων βρεφών. Γίνεται αντιληπτό, λοιπόν, ότι αυτό το πρώιμο «κλάμα συμπαράστασης» αποτελεί έμφυτο αντανακλαστικό, εφόσον τα βρέφη δεν είναι σε θέση να κατανοούν τα συναισθήματα των άλλων.
- Το δεύτερο στάδιο έρχεται στη διάρκεια του δεύτερου έτους της ζωής, καθώς τα παιδιά, σταδιακά, αναγνωρίζουν τον εαυτό τους ως ξεχωριστό άτομο. Σε αυτό το στάδιο, είναι ικανά να καταλάβουν π.χ. ότι ο άλλος είναι αναστατωμένος και όχι αυτά τα ίδια. Η αντίληψη αυτή, επιτρέπει στα παιδιά να στρέψουν την προσοχή τους στην παρηγοριά των άλλων.
- Το τρίτο στάδιο αφορά στη νηπιακή ηλικία και έρχεται με τον έλεγχο του παιδιού πάνω στη γλώσσα. Η γλώσσα επιτρέπει στα παιδιά να νιώθουν ενσυναίσθηση για ανθρώπους που εκφράζουν τα συναισθήματά τους πιο διακριτικά ή για ανθρώπους που δεν είναι παρόντες (π.χ. ακούγοντας ιστορίες).
- Το τέταρτο στάδιο εμφανίζεται στις ηλικίες μεταξύ 6 και 9 ετών. Τα παιδιά τώρα μπορούν να αντιληφθούν ότι οι άλλοι άνθρωποι έχουν δικά τους συναισθήματα και ότι τα συναισθήματα αυτά δημιουργούνται μέσω των εμπειριών. Σε αυτό το στάδιο αρχίζουν να ενδιαφέρονται και για τη φτώχεια, την καταπίεση, την αρρώστια ή την αδυναμία και όχι μόνο για τα συναισθήματά τους. Ακόμη, πλέον είναι ικανά να νιώσουν ενσυναίσθηση για ομάδες ανθρώπων και, έτσι, πιθανόν, να αρχίσουν να ενδιαφέρονται για κοινωνικά και πολιτικά θέματα.
Σημειώνεται ότι κάθε καινούριο στάδιο ενσυναίσθησης αντιστοιχεί σε μία καινούρια περίοδο γνωστικής ικανότητας, που επιτρέπει στα παιδιά να καταλαβαίνουν τον εαυτό τους καλύτερα σε σχέση με τους άλλους.
Για την προώθηση της ενσυναίσθησης, οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι προτείνουν την σαφή δημιουργία μοντέλου, όπου οι ενήλικες συμπεριφέρονται με τον τρόπο που επιθυμούν να μιμηθεί το παιδί και την παρακίνηση, όπου, με την χρήση εξηγήσεων, στοχεύουν στην περηφάνια των παιδιών, στο ενδιαφέρον τους για τους άλλους και στην επιθυμία τους να είναι μεγάλοι.
Ενημερωθείτε σήμερα!
Κωνσταντίνος Τούφας
MSc Λογοθεραπευτής S.I.
