Η διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής – Υπερκινητικότητας (ΔΕΠ-Υ), αποτελεί ένα από τα συχνότερα προβλήματα στη σχολική ηλικία, καθώς εμφανίζεται στο 3-7% των παιδιών.
Συνήθως, πρωτοαναγνωρίζεται στη σχολική ηλικία, λόγω των αυξημένων απαιτήσεων για συγκέντρωση και τήρηση των κανόνων.
Τα κύρια συμπτώματα της ΔΕΠ-Υ εξελίσσονται και αλλάζουν με την ωρίμανση του παιδιού, όμως, κατά τη σχολική ηλικία εμφανίζονται με την εξής μορφή:
- Απροσεξία: Το παιδί δεν μπορεί να συγκεντρωθεί, αποσπάται από άσχετα ερεθίσματα, δεν δίνει σημασία στις λεπτομέρειες, κάνει λάθη απροσεξίας, σπάνια ακολουθεί σωστά και με προσοχή τις οδηγίες, ξεχνά ή χάνει τα πράγματά του (μολύβια, βιβλία, τετράδια) και είναι, γενικά, ανοργάνωτο.
- Υπερκινητικότητα: Το παιδί κινείται συνεχώς, υπερβολικά και άσκοπα. Τρέχει, σκαρφαλώνει ή σηκώνεται από το θρανίο του, όταν δεν επιτρέπεται. Φαίνεται να κινείται ακόμα και όταν κάθεται, αφού κουνάει συνεχώς τα χέρια και τα πόδια του. Ακόμα, κοιτάει συνέχεια γύρω του και πειράζει τους άλλους.
- Παρορμητικότητα: Φαίνεται να μην σκέφτεται πριν αντιδράσει, απαντάει πριν ολοκληρώσει την ερώτηση ο δάσκαλος, δεν σηκώνει το χέρι του για να πάρει το λόγο και δυσκολεύεται να περιμένει τη σειρά του. Στο παιχνίδι με τους συμμαθητές του δεν ακολουθεί τους κανόνες, μιλάει συνεχώς και παρεμβαίνει με άσχημο τρόπο στο παιχνίδι των άλλων (χαλώντας το).
Η αναγνώριση της ΔΕΠ-Υ είναι σημαντική, καθώς βοηθάει τους εκπαιδευτικούς και τους γονείς να κατανοήσουν τις δυσκολίες του παιδιού και να το βοηθήσουν να μάθει να υπακούει στους κανόνες και να αναπτύξει τις μαθησιακές τους ικανότητες.
Η διδασκαλία των παιδιών με ΔΕΠΥ είναι καλό να είναι οργανωμένη, καθώς δεν αντιδρούν καλά στις αλλαγές. Για τον παραπάνω λόγο, θα παρατεθούν ορισμένες χρήσιμες οδηγίες:
- Είναι σημαντικό ο μαθητής με ΔΕΠ-Υ να κάθεται στο πρώτο θρανίο, κοντά στην έδρα του δασκάλου, ώστε οι υπόλοιποι μαθητές της τάξης να βρίσκονται έξω από το οπτικό του πεδίο.
- Το θρανίο του μαθητή είναι προτιμότερο να βρίσκεται μακριά από το διάδρομο, τα παράθυρα, τους θερμοσυσσωρευτές ή άλλες πηγές μηχανικού θορύβου, προκειμένου να αποφεύγονται ακουστικά ερεθίσματα που πιθανόν να αποσπούν την προσοχή του.
- Σημαντικό, ακόμα, είναι να κάθεται με κάποιον συμμαθητή, του οποίου η απόδοση στο σχολείο είναι καλή, προκειμένου να λειτουργήσει ως θετικό μοντέλο συμπεριφοράς.
- Επιπλέον, η παράδοση του μαθήματος θα ήταν ουσιαστικό να γίνεται με τρόπο που βοηθάει τον μαθητή με ΔΕΠ-Υ και, παράλληλα, είναι χρήσιμη για τα υπόλοιπα παιδιά της τάξης. Για παράδειγμα, πριν την παράδοση, προτείνεται να εισάγεται η κεντρική ιδέα και να βρίσκουν λέξεις-κλειδιά, ενώ θα βοηθούσε, επίσης, εάν η παρουσίαση είναι σύντομη και ουσιαστική, περιλαμβάνοντας οπτικοακουστικό υλικό που αρέσει και βοηθάει τους μαθητές. Επίσης, όταν δίνονται εξηγήσεις ή γίνεται παράδοση μαθήματος, θα ήταν καλό να στέκεται ο δάσκαλος δίπλα στον μαθητή με ΔΕΠ-Υ, διατηρώντας μαζί του σταθερή βλεμματική επαφή.
- Κατά την διάρκεια των διαγωνισμάτων, είναι θεμιτό να ενθαρρύνονται οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ να ζητήσουν βοήθεια και να διασφαλίζουμε ότι έχουν κατανοήσει τις οδηγίες πριν αρχίσουν να γράφουν. Σημειώνεται ότι παιδιά με ΔΕΠ-Υ χρειάζονται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για να ολοκληρώσουν την εργασία τους, οπότε θα τους βοηθούσε εάν τα θέματα ήταν ξεκάθαρα και σαφή, εάν τονίζονταν οι λέξεις-κλειδιά και, τέλος, εάν τα τεστ και τα διαγωνίσματα είναι μικρότερα σε έκταση.
Εν συνεχεία, είναι πολύ βασικό να ενισχύεται η οργανωμένη συμπεριφορά, προκειμένου να ανταποκριθούν θετικά τα παιδιά. Συμπεριφορές, λοιπόν, που προάγουν την οργάνωση στην τάξη είναι: καθημερινή ρουτίνα στην τάξη γράφοντας το πρόγραμμα στον πίνακα, προσφέροντας 5 λεπτά, προκειμένου να οργανώσουν το θρανίο τους και τα βιβλία τους, σύστημα ανταμοιβής για την ολοκλήρωση των εργασιών, η χρήση σύντομων και απλών κανόνων συμπεριφοράς στην τάξη, η διατήρηση ηρεμίας και ο έπαινος συγκεκριμένης συμπεριφοράς με διευκρίνιση, π.χ. «Συγχαρητήρια! Έγραψες σωστά όλη την ορθογραφία σου!».
Τονίζεται, επίσης, ότι είναι απαραίτητο το να βρισκόμαστε σε επιφυλακή για την κίνηση που ενδεχομένως να χρειάζεται ο μαθητής. Μπορούμε να ικανοποιήσουμε την ανάγκη του για κίνηση, δίνοντάς του τη δυνατότητα να μας βοηθήσει, βγάζοντας φωτοτυπίες, φέρνοντας κιμωλίες από το γραφείο των δασκάλων, κ.ά.
Καλό θα ήταν να έχουμε διαρκώς στο μυαλό μας, ότι οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ απογοητεύονται εύκολα. Το άγχος, η πίεση και η κούραση μπορεί να αναστείλουν τον αυτοέλεγχό τους και να τους οδηγήσουν σε κακή συμπεριφορά.
Εν κατακλείδι, αξίζει να σημειωθεί η σπουδαιότητα της κοινωνικοποίησης και της σωστής διαχείρισης των προβλημάτων και των συγκρούσεων, όπου εύκολα εμπλέκονται οι μαθητές με ΔΕΠ-Υ. Δεν πρέπει να παίρνουμε την συμπεριφορά του παιδιού προσωπικά. Υπάρχει ιατρικός λόγος για τον οποίο συμπεριφέρεται με αυτόν τον τρόπο. Προτείνεται να βρισκόμαστε πάντα σε επαφή με τους γονείς του μαθητή, να συνεργαζόμαστε και να οργανώνουμε κοινές στρατηγικές αντιμετώπισης και προσέγγισης των προβλημάτων που προκύπτουν. Εξίσου αναγκαία είναι και η συνεργασία με τους ειδικούς που παρακολουθούν το παιδί.
Αναστασιάδου Δημητρά
ΕΡΓΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ S.I.
