Τα αναπτυξιακά στάδια

Τα γενικά στάδια ανάπτυξης της ομιλίας και γλώσσας

Όπως είναι σε όλους μας γνωστό, τα παιδιά έχουν το δικό τους ρυθμό ανάπτυξης, αφού κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και λαμβάνει διαφορετικά ερεθίσματα από το εκάστοτε κοινωνικό του περιβάλλον. Καθώς, λοιπόν, ωριμάζουν, αρχίζουν να κερδίζουν τον αυξανόμενο έλεγχο του μηχανισμού ομιλίας και να μπορούν να παράγουν και να αρθρώνουν ήχους πιο αποτελεσματικά. Παρόλο που κερδίζουν μεγάλο μέρος του κινητικού ελέγχου μέσα στον πρώτο χρόνο της ζωής τους, καταφέρνουν να επιτύχουν σταθερότητα ίδια με αυτή των ενηλίκων, στη μέση παιδική ηλικία.

Στη συνέχεια, παρατίθενται τα αναπτυξιακά στάδια της ομιλίας, τα οποία αναφέρονται στο μέσο όρο και παρέχονται σαν οδηγός για να παρουσιαστούν οι αναπτυξιακές ικανότητες ανά ηλικιακή ομάδα.

0-6 μηνών:

Συχνά παράγει ήχους ευχαρίστησης και η φωνή του παρουσιάζει ποικιλία στην ηχηρότητα και τον τόνο.
Αντιδρά στους ήχους και γυρίζει το κεφάλι του.
Ανάλογα με τις ανάγκες του, χρησιμοποίει διαφορετικό κλάμα.
Αναγνωρίζει φωνές, γελάει όταν του μιλάνε και μιμείται ήχους.
Χρησιμοποιεί χειρονομίες ή ήχους για να υποδείξει αυτό που θέλει.
Χρησιμοποιεί τα φωνήματα /m/, /p/ και /b/ στο βάβισμά του.

6-12 μηνών:
Καταλαβαίνει το «όχι», το «ναι» και το «καίει».
Ανταποκρίνεται στο όνομα του και ακούει όταν του μιλάνε.
Μιμείται περισσότερους ήχους.
Παρουσιάζει έντονα στοιχεία προσωδίας και επιτονισμού.
Αρχίζει να διαφοροποιεί το βάβισμα και να χρησιμοποιεί την ομιλία με επικοινωνιακό σκοπό.
Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο από 1 έως 3 λέξεις.
Χρησιμοποιεί κυρίως τα ουσιαστικά.
Καταλαβαίνει τις απλές εντολές.

13-18 μηνών:

Η ομιλία του είναι, ως επί το πλείστον, μη καταληπτή.
Ηχολαλεί, χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό χειρονομιών και φώνησης.
Ακολουθεί και εκτελεί απλές εντολές.
Απαλείφει κάποια αρχικά και σχεδόν όλα τα τελικά σύμφωνα.
Έχει εκφραστικό λεξιλόγιο 3 έως 25 λέξεις ή και περισσότερες.

19-24 μηνών:

Η ομιλία του γίνεται κατανοητή και αρχίζει να μοιάζει σταδιακά με την ομιλία των ενηλίκων.
Το αντιληπτικό του λεξιλόγιο είναι πάνω από 300 λέξεις, ενώ το εκφραστικό είναι από 50 έως 100 λέξεις ή και περισσότερες.
Αρχίζει να χρησιμοποιεί προτάσεις με ουσιαστικά και ρήματα, όπως και τις προσωπικές αντωνυμίες (εγώ, εσύ, αυτός).
Απαντά στην ερώτηση «τι είναι αυτό;».
Ακούει ιστορίες, καταλαβαίνει και ακολουθεί εντολές με δύο μέρη.
Ονομάζει πέντε μέρη του σώματος και κάποια οικεία αντικείμενα.

2-3 ετών:

Η ομιλία του είναι περισσότερο κατανοητή από τους ξένους, ακόμη και αν παραλείπει ή αντικαθιστά κάποια φωνήματα όταν μιλάει.
Ζητά τα αντικείμενα με το όνομά τους.
Προσδιορίζει διάφορα μέρη του σώματος και επικοινωνεί τις σωματικές του ανάγκες.
Θέτει το ίδιο και απαντά σε απλές ερωτήσεις που του τίθενται, χρησιμοποιώντας 2 λέξεις.
Ακούει ιστορίες και τραγούδια.
Χρησιμοποιεί προτάσεις με 3 ή 4 λέξεις, ωστόσο, κάνει γραμματικά και συντακτικά λάθη.
Το αντιληπτικό του λεξιλόγιο είναι από 500 έως 900 λέξεις, ενώ το εκφραστικό του από 50 έως 250 λέξεις ή και παραπάνω.

3-4 χρονών:

Ακολουθεί σύνθετες εντολές και καταλαβαίνει αντίθετες έννοιες.
Απαντά και κάνει απλές ερωτήσεις, χρησιμοποιώντας προτάσεις με 4 έως 6 λέξεις.
Συμμετέχει σε συζητήσεις, διατηρώντας το θέμα.
Μπορεί να καταλάβει 1200 έως 2000 λέξεις, ενώ μπορεί να εκφραστεί χρησιμοποιώντας 800 έως 1500 λέξεις.
Η καταληπτότητα της ομιλίας φτάνει στο 80%, καθώς βελτιώνονται πολλά από τα συντακτικά και γραμματικά του λάθη.
Κάνει σωστή χρήση του πληθυντικού αριθμού, των αντωνυμιών και των χρονικών ρημάτων.
Αντιλαμβάνεται τις έννοιες παρελθόν και μέλλον και μπορεί να τοποθετήσει δύο γεγονότα σε σωστή χρονολογική σειρά.

4-5 χρονών:

Μπορεί να μετρήσει μέχρι το δέκα και να αναγνωρίσει μέχρι 3 βασικά χρώματα.
Καταλαβαίνει τις έννοιες του χώρου.
Καταλαβαίνει πάνω από 10000 λέξεις και εκφράζεται χρησιμοποιώντας 900 έως 2000 λέξεις.
Χρησιμοποιεί σύνθετες προτάσεις τεσσάρων με οκτώ λέξεων και χρησιμοποιεί σωστά τους γραμματικούς κανόνες.
Ακούει μια ιστορία και μπορεί να απαντήσει σε ερωτήσεις.
Περιγράφει την μέρα του στο σχολείο.
Ρωτάει τη σημασία την λέξεων και γνωρίζει την χρήση αντικειμένων

5-6 χρόνων:

Γνωρίζει και ονομάζει 6 χρώματα και 3 σχήματα.
Καταλαβαίνει περίπου 13000 λέξεις, αυξάνοντας συνεχώς το λεξιλόγιό του.
Συμμετέχει σε διαλόγους, σε ομαδικά παιχνίδια ακολουθώντας τις οδηγίες και τους κανόνες.
Μετράει με τη σειρά μέχρι το 30.
Μπορεί να εκτελέσει σύνθετες εντολές με 3 μέρη και να ονομάσει τις μέρες της εβδομάδας.
Χρησιμοποιεί τις κλίσεις και τους χρόνους των ρημάτων (αόριστος, μέλλοντας).
Επικοινωνεί εύκολα με τους ενήλικες, αντικαθιστώντας ελάχιστα φωνήματα και δημιουργώντας σωστές γραμματικά προτάσεις, τις περισσότερες φορές.

Να θυμάστε, πως το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό προς την εκμάθηση και την εξέλιξη. Εάν όμως, παρατηρήσετε κάτι που σας ανησυχεί στην ανάπτυξή του, καλό θα ήταν να το συζητήσετε με τον παιδίατρό σας. Ωστόσο, εάν οι ανησυχίες σας περιστρέφονται γύρω από το λόγο και την ομιλία του, μπορείτε να απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία λογοθεραπευτή, πραγματοποιώντας μια λογοθεραπευτική αξιολόγηση.

Αμαλία Παπαδοπούλου

Λογοθεραπεύτρια