Οι λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού είναι πολύ συχνές και ενίοτε έχουν σοβαρές επιπτώσεις που αφορούν τόσο το αναπνευστικό όσο και άλλα ευαίσθητα όργανα (π.χ. ΚΝΣ, καρδιά, νεφρά κλπ.). Προκαλούνται κυρίως από ιούς και μικρόβια. Μύκητες και πρωτόζωα σπάνια προσβάλλουν άτομα χωρίς ανοσοκαταστολή. Η συχνότητά τους και η ευκολία μετάδοσής τους είναι ο βασικός λόγος που τις καθιστούν λοιμώξεις με ιδιαίτερη επιδημιολογική σημασία.

Κοινό κρυολόγημα

Είναι χαμηλής νοσηρότητας αυτοπεριοριζόμενο σύνδρομο, που στην ουσία αντιπροσωπεύει μία ομάδα νοσημάτων που προκαλείται από ιούς. Είναι η συχνότερη οξεία νόσος στον ανεπτυγμένο κόσμο . Ο όρος κοινό κρυολόγημα αναφέρεται σε μια ήπια νόσο του αναπνευστικού με συνήθεις εκδηλώσεις φτάρνισμα, ρινική συμφόρηση, ρινόρροια, πονόλαιμο, βήχα, πυρετό, πονοκέφαλο και κακουχία. Είναι διαφορετική οντότητα από τη γρίπη, τη φαρυγγίτιδα και την οξεία βρογχίτιδα. Υπολογίζεται ότι η μέση επίπτωσή του είναι 2-3 φορές το χρόνο σε ενήλικες. Και στις ΗΠΑ προκαλεί το 40% του χρόνου των αναρρωτικών αδειών .

Υπολογίζεται ότι περίπου 200 ιοί σχετίζονται με το κοινό κρυολόγημα. Οι ρινοϊοί είναι το πιο συχνό αίτιο (30-50%) και οι ιοί Corona προκαλούν το 10-15% των νοσήσεων. Ιοί με έντονη εποχιακή κατανομή όπως ο ιός της γρίπης και οι ιοί parainfluenza τυπικά προκαλούν συστηματικότερα συμπτώματα. Οι αδενοϊοί και οι εντεροϊοί προκαλούν κοινό κρυολόγημα, συχνότερα όμως προκαλούν εμπύρετη φαρυγγίτιδα και λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού. Οι ρινοϊοί και οι ιοί parainfluenza προκαλούν λοιμώξεις κυρίως το φθινόπωρο και την προχωρημένη άνοιξη. Οι Corona ιοί και ο ιός του αναπνευστικού συγκυτίου (RSV) εμφανίζονται το χειμώνα και την άνοιξη, ενώ οι εντεροϊοί το καλοκαίρι.

Η μετάδοση γίνεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο είτε με την επαφή των χεριών είτε με σταγονίδια .Η μεταδοτικότητα του ασθενούς συνήθως κορυφώνεται την 2-3 ημέρα των συμπτωμάτων. Ειδική θεραπεία δεν υπάρχει και η αγωγή παραμένει συμπτωματική με αναλγητικά, τοπικά ή συστηματικά αποσυμφορητικά.

Η νόσος είναι άριστης πρόγνωσης. Παράγοντες που αυξάνουν τη σοβαρότητα της νόσου είναι: το κάπνισμα, τυχόν ανοσοανεπάρκειες, υποκείμενα χρόνια νοσήματα και υποσιτισμός . Επιπλοκές που μπορεί να παρουσιασθούν είναι το βρογχικό άσθμα και η επιγενής ανάπτυξη βακτηριακών λοιμώξεων (ωτίτιδα, ιγμορίτιδα).

Εξ αιτίας της μεγάλης ετερογένειας των ιών που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα δεν υπάρχει αποτελεσματικό εμβόλιο.

Οι περισσότεροι ιοί που προκαλούν το κοινό κρυολόγημα μπορούν να προκαλέσουν επαναλοίμωξη μετά επανέκθεση, συνήθως όμως ηπιότερες . Η μοριακή και γενετική βάση της απουσίας ικανοποιητικής ανοσολογικής απάντησης δεν είναι κατανοητή προς το παρόν .

Κύριος τρόπος προφύλαξης είναι η τήρηση των γενικών κανόνων υγιεινής, το πλύσιμο των χεριών και η αποφυγή συγχρωτισμού με πάσχοντες.

Παραρρινοκολπίτιδες

Οι παραρρίνιοι κόλποι είναι κοιλότητες γύρω από τη μύτη . Εκεί μπορεί να προκληθούν φλεγμονές, οξείες ή υποτροπιάζουσες. Συχνότερη είναι η ιγμορίτιδα, μπορεί ωστόσο να προσβληθούν τόσο οι μετωπιαίοι κόλποι όσο οι ηθμοειδείς κυψέλες και ο σφηνοειδής κόλπος. Οι παραρρίνιοι κόλποι κατά κανόνα είναι στείροι μικροβίων και η επιμόλυνσή τους γίνεται από μικρόβια της χλωρίδας της μύτης και του στόματος, συνήθως σε συνθήκες συσσώρευσης εκκρίσεων. Οι κυριότεροι μικροοργανισμοί που συμμετέχουν είναι ο πνευμονιόκοκκος, ο αιμόφιλος, ο στρεπτόκοκκος και τα αναερόβια . Ο πόνος στο πρόσωπο που χειροτερεύει στην επίκυψη, πυώδης δύσοσμη έκκριση, κεφαλαλγία με ή χωρίς πυρετό είναι οι κύριες εκδηλώσεις.

Κυριότερη επιπλοκή είναι η επέκταση της φλεγμονής που μπορεί να προκαλέσει αποστήματα και μηνιγγίτιδα. Η διάγνωση γίνεται ακτινολογικά ή ακόμη καλύτερα με ρινοσκόπηση. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντιβιοτικά, κυρίως β-λακταμικά ή κλινδαμυκίνη για τουλάχιστον δυο εβδομάδες.

Ωτίτιδα

Είναι οξεία ή χρόνια φλεγμονή του μέσου ωτός και συμβαίνει όχι πολύ συχνά στην ενήλικη ζωή. Συχνότερα αίτια είναι ο πνευμονιόκοκκος, ο αιμόφιλος και ο σταφυλόκοκκος. Εκδηλώνεται ως ωταλγία με συνοδό πυρετό. Η θεραπεία περιλαμβάνει αντιβιοτικά.

Φαρυγγίτιδα, αμυγδαλίτιδα

Προκαλείται από μία ετερογενή ομάδα που περιλαμβάνει ιούς και μικρόβια . Ο β αιμολυτικός στρεπτόκοκκος είναι το συχνότερο αίτιο και καλύπτει το 15% των περιπτώσεων. Αρκετά συχνά είναι M. catarrhalis, οι ρινοϊοί, οι κοροναϊοί, οι αδενοϊοί, ο ιός της λοιμώδους μονοπυρηνώσεως, ο έρπης, τα αναερόβια. Η μετάδοση της νόσου γίνεται συνήθως μετά από συχνή επαφή με τον πάσχοντα. Η μεγαλύτερη συχνότητα των λοιμώξεων από στρεπτόκοκκο και κοροναϊούς είναι η περίοδος μεταξύ χειμώνα και άνοιξης, ενώ από τους ρινοϊούς προκαλούνται το φθινόπωρο και την άνοιξη.

Η συνήθης εικόνα της μικροβιακής φαρυγγίτιδας είναι έντονη, φλεγμονώδης διήθηση με πύον και ενδεχομένως αιμορραγικά στοιχεία. Στην διφθερίτιδα υπάρχουν ινώδεις ψευδομεμβράνες με νεκρωτικό επιθήλιο, ενώ στις ιογενείς υπάρχουν μεμβράνες, υπεραιμία χωρίς πύον. Πυρετός τραχηλική αδενίτιδα είναι εκδηλώσεις χωρίς ειδική διαγνωστική αξία. Λιγότερο συχνές είναι η κυνάγχη Vincent, η ερπητική κυνάγχη.

Η διάκριση της στρεπτοκοκκικής από τις ιογενείς είναι ουσιώδης, με σκοπό να χορηγηθεί ή όχι αντιβιοτική αγωγή. Η εξέταση εκλογής είναι η δοκιμασία ανίχνευσης του στρεπτοκοκκικού αντιγόνου (strep test).

Θεραπεία εκλογής στην στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα είναι τα αντιβιοτικά και ειδικότερα τα β λακταμικά ή κλινδαμυκίνη. Σε περιαμυγδαλικό απόστημα η θεραπεία περιλαμβάνει και χειρουργική παροχέτευση. Ας σημειωθεί ότι η στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα μπορεί να επιπλακεί με οξύ ρευματικό πυρετό και οξεία σπειραματονεφρίτιδα. Στις ιογενείς φαρυγγίτιδες η θεραπεία είναι συμπτωματική.

Προφύλαξη, εκτός από τα εμβόλια για τη διφθερίτιδα και τη γρίπη, δεν υπάρχει. Η αμυγδαλεκτομή ως συστηματική μέθοδος πρόληψης δεν συνιστάται.

Επιγλωτίτιδα

Πρόκειται για φλεγμονή της επιγλωττίδας που εξελίσσεται ταχέως και συνοδεύεται από οίδημα. Αυτό σπάνια μπορεί να προκαλέσει απόφραξη της αναπνευστικής οδού. Μπορεί να αφορά κυρίως παιδιά, ωστόσο εκδηλώνεται σε κάθε ηλικία. Η νόσος εκδηλώνεται με πυρετό, δυσκαταποσία, σιελόρροια, δυσφωνία ή αφωνία. Συχνότερα αίτια είναι ιοί, αλλά σε 15% των περιπτώσεων αίτια είναι ο πυογόνος στρεπτόκοκκος και η Moraxella catarrhalis. Επειδή δεν είναι εύκολο να διευκρινισθεί αν το αίτιο είναι κάποιο μικρόβιο, συνήθως χορηγούνται αντιβιοτικά.

Βιβλιογραφία:

1. Kirkpatrick GL. The common cold. Prim Care 1996;23:657

2. Turner RB . Epidemiology, pathogenesis and treatment of the common cold. Ann Allergy Asthma Immunol 1997;78:531

3. Paul, JH, Freese, HL. An epidemiological and bacteriological study of the “common cold”in arctic community (Spitsbergen) Am. J Hyg 1933;17:517

4. Mackay IM. Human rhinoviruses: the cold wars resume. J Clin Virol 2008;42:297

5. Jousimies-Somer HR, Savolainen S, Ylikoski JS: Bacteriological findings of acute maxillary sinusitis in young adults. J Clin Microbiol 1988, 26:1919

6. Brook J Bacteriology of chronic maxillary sinusitis in adults. Ann Otol Rhinol Larngol 1989, 98:426-8

7. Heikkinen, T, Jarvinen, A.The common cold. Lancet 2003;361:51

Βioanalysisnet

Διαγνωστικά Iατρεία Βιοπαθολογίας –Eργαστηριακής Ιατρικής

Ανάλυσης Βιολογικών Δειγμάτων και Πρόληψης

Στέλλα Ι.Αραμπατζή MD, MSc

Ιατρός Βιοπαθολόγος-Μικροβιολόγος

Μ.Δ.Σ Νανοεπιστήμες & Νανοτεχνολογία Α.Π.Θ

ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΘΕΙΣΑ ΣΤΗΝ ΕΛΒΕΤΙΑ, ΛΩΖΑΝΗ

GHUV/Centre Hospitalier Universitaire Vaudois, Lausan

Υποψ Διδάκτωρ Α.Π.Θ

Ιατρείο Νάουσας

Β Πάροδος Ζαφειράκη 5

2332020

Ιατρείο Αγγελοχωρίου

Λεωφ Ειρήνης (εναντι φαρμακείου Κωστίκα)

τηλεφωνο επικ 2332047538

Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από τους αυτοματισμούς αποστολέων ανεπιθύμητων μηνυμάτων. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε τη JavaScript για να μπορέσετε να τη δείτε.

κιν 6948948011