Αυτές οι δύο λιτές αλλά με βαθύτατο νόημα λέξεις, θα μπορούσε να είναι ο τίτλος ενός νέου «Στρατηγικού Αναπτυξιακού Σχεδίου» για τη Νάουσα των επόμενων χρόνων.
Α. Προλογικά. Διανύοντας το συμβολικό έτος 2022 όπου και τιμούμε ως Νάουσα τα 200 χρόνια από την Επανάσταση και το Ολοκαύτωμα της πόλης μας, είναι μια καλή ευκαιρία απολογισμού, αναστοχασμού, αλλά και μια αφετηρία για έναν αισιόδοξο σχεδιασμό και τη διαμόρφωση ενός νέου φιλόδοξου Αναπτυξιακού Προγραμματισμού -παράλληλα με τη χώρα- και για τον τόπο μας. Θα έλεγα κάτι σαν την «Έκθεση Πισσαρίδη», προσαρμοσμένη φυσικά στα δικά μας δεδομένα. Λόγω της ιδιαίτερης συμβολής της Νάουσας στην Επανάσταση του Γένους, το «Σχέδιο» αυτό θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε και «Παλιγγενεσία». Γιατί η Νάουσα, επιβάλλεται και μπορεί να ξαναγεννηθεί και να συστηθεί εκ νέου στον Κόσμο. Δεν έχουμε μόνο μια βαριά ιστορική κληρονομιά. Έχουμε και μέλλον μπροστά μας. Ο τόπος μας έχει όλα τα προσόντα γι’ αυτό, με τα δεκάδες συγκριτικά του πλεονεκτήματα, με ικανό ανθρώπινο δυναμικό και του αξίζει –το δικαιούται- ένα καλύτερο μέλλον, ξεφεύγοντας απ’ τη στασιμότητα. Χρειάζεται επομένως ένα άλμα μεγαλύτερο απ’ τη φθορά όπως έγραφε ο Ελύτης. Και για να μην παρεξηγηθώ, ξεκαθαρίζω εξ αρχής ότι με την «παρέμβασή» μου αυτή δεν φιλοδοξώ σε τίποτε και για τίποτε. Ούτε και υποκρύπτεται τίποτε πίσω απ’ το κείμενο αυτό. Υστερόβουλες σκέψεις ή πολιτικαντισμοί, μακριά από μένα. Απλά θεωρώ, ότι με την όποια εμπειρία διαθέτω από τη θέση που υπηρέτησα τόσα χρόνια τα κοινά, αλλά κι από την αγωνία μου να βλέπω τον τόπο μου να προοδεύει, νιώθω την ευθύνη οτι οφείλω να παίρνω δημόσια θέση όπου και όταν κρίνω. Έτσι, με τις παρακάτω σκέψεις (κακές, μέτριες ή καλές) προσπαθώ να συμβάλλω κι εγώ όσο μπορώ στη διαμόρφωση ενός καλύτερου αύριο για τη Νάουσα που αγάπησα και υπηρέτησα. Οφείλουμε λοιπόν να δώσουμε ότι καλύτερο κι ελπιδοφόρο μπορούμε στις επόμενες γενιές. Να τους δώσουμε το «ευ ζην». Επομένως, κάνω απολύτως σαφές ότι παρεμβαίνω ως ένας απλός ενεργός πολίτης που τον ενδιαφέρει ένα καλύτερο μέλλον και τίποτε πέραν αυτού. Προ δύο ετών επίσης, σε επιστολή μου προς τον σημερινό Δήμαρχο πρότεινα για τη φετινή χρονιά «Σταθμό» (2022), να γίνουν πολλές εκδηλώσεις με θέμα τη «Νάουσα» και οι οποίες στο τέλος της χρονιάς (ως επιστέγασμα) θα καταλήγουν σε ένα τριήμερο Αναπτυξιακό Συνέδριο με πρόσκληση προσωπικοτήτων εγνωσμένου κύρους, το οποίο θα βάζει τους στόχους και τις αναπτυξιακές προτεραιότητες των επόμενων χρόνων.
Β. Βρισκόμαστε σε ένα πολύ κρίσιμο σταυροδρόμι σαν Ελλάδα. Η Νάουσα, είναι ένα κομμάτι της χώρας και μάλιστα σ’ έναν πολύ προικισμένο κι ευλογημένο τόπο. Κατά μια έννοια λοιπόν, μπορεί να ζούμε πρωτόγνωρες καταστάσεις με τις απανωτές κρίσεις (υγειονομική, οικονομική, κοινωνική, εθνική). Από την άλλη όμως δημιουργούνται μπροστά μας σημαντικές ευκαιρίες που δεν πρέπει να τις χάσουμε. Μπορούμε επομένως ως τόπος να διαμορφώσουμε πολύ καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, προόδου και ανάπτυξης για το παρόν, αλλά και για την επερχόμενη γενιά που έχει εγκλωβιστεί σε πολλαπλά αδιέξοδα και εγκαταλείπει την πόλη. Τα προβλήματα είναι λίγο ή πολύ γνωστά. Η αποβιομηχάνιση στέρησε ένα μεγάλο εισόδημα από τα νοικοκυριά και την αγορά μας. Η αγροτική παραγωγή ολοένα και φθίνει. Οι νέοι φεύγουν γιατί δεν βλέπουν προοπτική. Ο τόπος γηράσκει. Η μείωση του πληθυσμού που καταγράφηκε στην πρόσφατη Απογραφή, είναι δυστυχώς οδυνηρή. Χρειάζεται επομένως μια ενδυνάμωση του κοινωνικού ιστού. Μια «ενυδάτωση» της περιοχής μας με νέους ανθρώπους, με καινούργια πράγματα, φρέσκιες ιδέες και μια νέα ελπίδα και προοπτική. Θα της κάνει συνεπώς καλό ένα ….«εμβόλιο» θεραπείας από τον «ιό» της μιζέριας, της «παραίτησης», της ταπείνωσης της εγκατάλειψης. Οι παγκόσμιες εξελίξεις είναι πολλαπλές και σύνθετες. Πρέπει να τις αφουγκραστούμε και να ξεκολλήσουμε από τα γνωστά και τετριμμένα. Οι συνταγές που ξέραμε κάποτε έχουν ξεπεραστεί και επιβάλλεται να εκσυγχρονίσουμε τον βηματισμό μας. Δεν μπορεί για παράδειγμα σήμερα, ο Δήμος μας να πορεύεται ακόμη με το «Επιχειρησιακό Σχέδιο που κάναμε εμείς το μακρινό 2011(!). Επιβάλλεται ένας εκσυγχρονισμός γιατί τα πράγματα αλλάζουν. Θα αποτολμούσα λοιπόν να διατυπώσω ορισμένες σκέψεις για το πώς βλέπω το σήμερα και τα επόμενα χρόνια και τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να διασφαλίσουμε καλύτερους όρους διαβίωσης κι ένα πιο αισιόδοξο μέλλον. Ως προς αυτό, επισημαίνω ιδιαίτερα ότι το νέο ΕΣΠΑ (2021-2027) και οι πόροι του «Ταμείου Ανάκαμψης» ίσως να είναι και η τελευταία Μεγάλη Ευκαιρία για τη Νάουσα. Στη διαμόρφωση επομένως του νέου σχεδιασμού, τον ΠΡΩΤΟ λόγο σαφώς και πρέπει να έχουν οι ΝΕΟΙ μας. Εμείς οι μεγαλύτεροι μπορούμε να βοηθάμε όποτε και αν μας το ζητήσουν. Οι παρακάτω σκέψεις, ίσως θα ήταν χρήσιμες ως «τροφοδότης» για να ενεργοποιηθούν ένστικτα, φανερές και κρυφές δυνάμεις και ένα σημαντικό πνευματικό-επιστημονικό κεφάλαιο που διαθέτουμε τόσο εντός των τειχών του Δήμου, όσο και ανά τη χώρα και τον κόσμο. Όλο το πλαίσιο που θα διαμορφωθεί ως «Σχεδιασμός», θα μπορεί να αποτελέσει μια «Δεξαμενή σκέψης» για τα επόμενα χρόνια.
Γ. Τα αναφέρω αυτά γιατί η Νάουσα πρέπει να είναι σταθερός επιβάτης στο τραίνο της μελλοντικής ανάπτυξης. Επιβάλλεται να ακολουθήσει με γρήγορο βηματισμό τη σύγχρονη ψηφιακή εποχή, τις νέες τεχνολογίες, τη ρομποτική, την τεχνητή νοημοσύνη. Να κάνει τολμηρά βήματα στην έρευνα και την καινοτομία και να ψάχνει συνεχώς για νέα πράγματα. Η τεχνολογία 5ης γενιάς (το γνωστό 5G) είναι πια γεγονός. Σε μερικά χρόνια κι αυτά θα είναι ξεπερασμένα, καθώς οι εξελίξεις στον κόσμο δεν θα πάψουν ποτέ. Επιβάλλεται συνεπώς να είμαστε διαρκώς μέσα στο «γίγνεσθαι». Για τη βελτίωση και την ανάπτυξη των υποδομών μας, την ενίσχυση της τοπικής οικονομίας και της επιχειρηματικότητας, την προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορία, καθώς και την ψηφιακή αναβάθμιση και τον εκσυγχρονισμό. Σ’ αυτή την προσπάθεια, ένα πολύ σημαντικό εργαλείο είναι το «Ταμείο Ανάκαμψης & Ανασυγκρότησης» που εγκρίθηκε από την Ε.Ε. όπου για τα επόμενα χρόνια η Ελλάδα θα ενισχυθεί με 70 δις ευρώ (!). Ένα ποσό ιλιγγιώδες, που μπορεί να αλλάξει πάρα πολλά πράγματα προς το καλύτερο. Τι πρέπει να κάνουμε ως Νάουσα; Πώς να δράσουμε ώστε να είμαστε έτοιμοι για απορρόφηση σημαντικών πόρων και την υλοποίηση Μεγάλων Έργων που έχει ανάγκη ο τόπος μας; Προτείνω λοιπόν την κατάστρωση ενός σύγχρονου εργαλείου, ενός εμπνευσμένου «Στρατηγικού Επιχειρησιακού Προγράμματος» που θα καταρτιστεί μεν από Ειδικούς και ειδικά για τον ΤΟΠΟ μας με βάση τις σύγχρονες επιστημονικές μεθόδους, παίρνοντας υπόψη όλο το διαθέσιμο υλικό, καταγράφοντας σε γενικούς και ειδικούς άξονες όλες τις δυνατότητες/ευκαιρίες, αλλά και τις αδυναμίες/απειλές του Δήμου μας. Χρήσιμες πιστεύω θα είναι και οι εμπειρίες από παρόμοιες με τη Νάουσα περιοχές στην Ευρώπη (π.χ. αποβιομηχανοποιημένες ή πόλεις με παράδοση στο κρασί κλπ), αυτό που ονομάζουμε «καλές Πρακτικές». Μπορεί επομένως να συνταχθεί ένα Σχέδιο απόλυτα τεκμηριωμένο, ρεαλιστικό, πλήρως κοστολογημένο και υλοποιήσιμο. Με συγκεκριμένους στόχους και χρονοδιαγράμματα. Όχι απλά «εκθέσεις ιδεών» ή «θεωρίες» ατεκμηρίωτες και λόγια του αέρα. Έναν «μπούσουλα» που θα αποτελούσε την «Πυξίδα» για την πορεία του τόπου σε βάθος τουλάχιστον 30 ετών. Ο σχεδιασμός δηλαδή να καταλαμβάνει τουλάχιστον την επόμενη γενιά.
Ως τίτλο του «Προγράμματος» επέλεξα συμβολικά μια ξεχωριστή φράση: Το «ΕΥ ΖΗΝ». Όχι τυχαία, αλλά γιατί κάπου εδώ από τον τόπο μας, από τον ιερό χώρο της «Σχολής Αριστοτέλους» ο Μέγας Αλέξανδρος (356-323 π.Χ.) είχε διατυπώσει αυτή την καταπληκτική φράση: «Στους γονείς οφείλουμε το ζην, στους δε διδασκάλους το ευ ζην. Θα έλεγα λοιπόν, ότι εμείς στη Νάουσα ως γηγενείς του Ιερού των Νυμφών, ως επίγονοι του Αριστοτέλη και του Μεγαλέξανδρου, αλλά και των σπουδαγμάτων της «Σχολής Αριστοτέλη», δικαιούμαστε θα ‘λεγα την «αποκλειστικότητα» του όρου και βασιζόμενοι στις αρχές, τις αξίες, τις επιτυχίες και τα διδάγματα των προηγούμενων γενεών, να επιχειρήσουμε τα επόμενα μεγάλα βήματα. Οι βασικές μου προτάσεις, διαρθρώνονται στις εξής επτά (7) ενότητες:
Η «ΣΧΟΛΗ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ».
Να λοιπόν, η πρώτη πολύ σοβαρή σκέψη –Πρόταση. Ένας στόχος με πολύ υψηλό όραμα αλλά και πολύ σημαντικά προσδοκώμενα οφέλη. Δεν είμαι βέβαια ο πρώτος που αναφέρομαι στην ανάγκη ανάδειξης-αξιοποίησης του πρώτου Πανεπιστημίου στην υφήλιο. Του χώρου όπου συνυπήρξαν Αριστοτέλης και Αλέξανδρος αυτοί οι δύο σπουδαίοι άνδρες, δύο προσωπικότητες από τις σημαντικότερες – και αποδεδειγμένα τις πιο δημοφιλείς- στην Οικουμένη. Η παρουσία τους εδώ πριν από 2.300 χρόνια, δίνει στον τόπο μας ένα ανεκτίμητο κεκτημένο γιατί εδώ ουσιαστικά εδράζεται ο «Δυτικός πολιτισμός». Έχουμε επομένως, έναν ιστορικό θησαυρό και ένα υπερπολύτιμο κεφάλαιο προς αξιοποίηση. Ένα τεράστιο ιστορικό-πνευματικό-πολιτιστικό κοίτασμα, που επιβάλλεται να το εκμεταλλευτούμε. Και μόνο τα ονόματά τους αποτελούν ένα τεράστιο μέγεθος και μας παρέχουν ένα απίστευτο «brand name». Έχεις λοιπόν κάτι πολύ έτοιμο που άλλες περιοχές αγωνίζονται χρόνια να το δημιουργήσουν. Το έχω ξαναγράψει, ότι με τις κατάλληλές πολιτικές στα πλαίσια του «Διεθνούς Πανεπιστημίου», η Νάουσα μπορεί να διεκδικήσει τη δημιουργία «Σχολής Αριστοτελικής Φιλοσοφίας». Χώρους εγκατάστασης έχουμε έτοιμους. Και μάλιστα πλησιέστατα στον ιερό χώρο (πρώην εργοστάσιο «Λόγγου –Τουρπάλη»). Σημαντικότατη υποδομή επίσης είναι και το «Πολιτιστικό Κέντρο»- δωρεά του ευεργέτη μας Χρήστου Λαναρά. Όπως λοιπόν κάποτε φέρναμε στη Νάουσα τις Τεχνικές Σχολές ή το Πανεπιστήμιο, μπορούμε και τώρα. Και μάλιστα πέρα από τα μόνιμα «Τμήματα Αριστοτελικών Σπουδών», μπορεί να διαμορφωθούν και «Μεταπτυχιακά Αριστοτελικά Τμήματα» για φοιτητές από όλη την Οικουμένη που θα έρχονται να φοιτήσουν εδώ στον μοναδικό αυτό «Πανεπιστημιακό» χώρο. Αυτό θα είναι πιστεύω μια τεράστια πρωτοβουλία «εξωστρέφειας» που θα μπολιάσει τη Νάουσα με νέους ανθρώπους, θα της δώσει οξυγόνο, νέες ιδέες, κίνηση και ζωντάνια με ότι σημαίνει αυτό για μια κοινωνία που γηράσκει και μαραζώνει ολοταχώς. Θα μπορούσαμε επίσης να σκεφτούμε να διοργανώνουμε ετησίως εδώ ένα «Παγκόσμιο Αριστοτελικό-Φιλοσοφικό Forum», κάτι αντίστοιχο που γίνεται στους Δελφούς με το «Οικονομικό Forum». Πολλά μπορούν να γίνουν, αρκεί να υπάρχει στόχος και διάθεση για δουλειά. Τις λεπτομέρειες του μεγάλου αυτού εγχειρήματος μπορεί να αναλάβει μια Διεπιστημονική Ομάδα Εργασίας και να συντάξει μια απόλυτα τεκμηριωμένη και διεκδικήσιμη «πρόταση». Η Πολιτεία πάντως, οφείλει επιτέλους να αποδώσει και στη Νάουσα κάτι πολύ σοβαρό και σημαντικό, που θα αποφέρει τεράστια οφέλη και στην τοπική κοινωνία, αλλά και στην ίδια τη χώρα.
Ο ΠΡΩΤΟΓΕΝΗΣ ΤΟΜΕΑΣ.
Ο Δήμος μας, έχει μια μεγάλη και εύφορη γεωργική έκταση. Με εξαιρετικές συνθήκες εδάφους, μικροκλίματος, τεχνογνωσίας κλπ. άρα έχουμε τεράστιες προοπτικές ανάπτυξης πάνω στον αγρο-διατροφικό τομέα. Είναι αλήθεια όμως ότι τα τελευταία 10 χρόνια και ο τομέας αυτός στον οποίο στηρίξαμε αρκετές από τις ελπίδες μας ως «αντιστάθμισμα» των απωλειών της αποβιομηχάνισης, δεν τα πήγε καλά. Τα γνωστά προβλήματα (εμπάργκο Ρωσίας, αδυναμία εξεύρεσης νέων αγορών κλπ), επέφεραν μια ισοπέδωση και στο αγροτικό εισόδημα. Και στο κομμάτι αυτό θα μπορούσαν να γίνουν σημαντικές τομές. Να ξανασκεφτούμε και νέες σύγχρονες καλλιέργειες, ξεφεύγοντας από την κλασσική «συνταγή» ροδάκινο, μήλο, κεράσι και να περάσουμε σε άλλες πιο εξελιγμένες μορφές καλλιέργειας. Σε ποιοτικά –βιολογικά προϊόντα που ψάχνει ολοένα και περισσότερο ο καταναλωτής. Η Νάουσα και ο κάμπος της, μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στην πρωτογενή παραγωγή και στην «διατροφική αλυσίδα». Το κρασί "ΝΑΟΥΣΑ". Ένα πολύ ιδιαίτερο προϊόν για τη Νάουσα. Η παράδοση στο «ξινόμαυρο» έχει καταγράψει μια εξαιρετική πορεία και μπορεί να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο. Ο αμπελώνας της Νάουσας χαρακτηρισμένος ως ζώνη ΟΠΑΠ, δυστυχώς τα τελευταία χρόνια μικραίνει συνεχώς. Με κατάλληλες "πολιτικές" όμως, κι όχι με υπερβολές, εποικοινωνιακά τερτίπια ή ψευδοϋποσχέσεις, πιστεύω οτι μπορεί να φέρει πολύ μεγαλύτερο εισόδημα για όσους ασχολούνται με την οινοποιία. Αλλά, όσοι ασχοληθούν στον τομέα αυτό θα πρέπει να το πάρουν πολύ σοβαρά. Να χαραχθεί μια συγκεκριμένη στρατηγική ανάπτυξης χωρίς φιοριτούρες και "φτιασίδια". Με σωστή προσέγγιση, με σοβαρές μελέτες βιωσιμότητας του αμπελώνα και των Οινοποιείων μας και με προσήλωση στην ποιότητα του παραγόμενου προϊόντος. Αυτά όλα βέβαια θα τα προσεγγίσουν προσεκτικότερα οι ειδικότεροι από εμένα. Είναι αλήθεια, ότι σαν τόπος έχουμε σημαντικότατη εμπειρία στη γεωργία, παράγουμε πολύ ποιοτικά προϊόντα, έχουμε καλούς Συνεταιρισμούς, τεχνογνωσία κλπ. αλλά πρέπει να δούμε και τα επόμενα χρόνια. Να ξεκολλήσουμε από τα τετριμμένα. Να μπούμε και σε νέες πιο αποδοτικές αγροτικές καλλιέργειες, στην λεγόμενη «έξυπνη γεωργία». Να αξιοποιήσουμε τα διάφορα Ευρωπαϊκά προγράμματα, αλλά και κάτι δικό μας, δηλ. να εκσυγχρονίσουμε το «ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΦΥΛΛΟΒΟΛΩΝ ΔΕΝΔΡΩΝ ΝΑΟΥΣΑΣ» και να του ξαναδώσουμε την αρχική του αίγλη στην έρευνα και την καινοτομία. Θα πρέπει επίσης να γίνουν μεγάλα έργα υποδομών (αρδευτικά, αγροτική οδοποιία κλπ.) Εγώ, θα τολμούσα να προτείνω και μια παρέμβαση πολιτικής φύσεως. Να πάμε δηλ. ακόμη και σε μια μορφή «αναδασμού» της γης, ειδικά για το Αγρόκτημα Νάουσας όπου η ιδιοκτησία είναι πολύ μικρή και τελείως ασύμφορη -αντιπαραγωγική. Ο Δήμος μας επίσης, θα πρέπει να αξιοποιήσει αποδοτικότερα τη μεγάλη αγροτική του ιδιοκτησία στα Δημοτικά Διαμερίσματα του κάμπου. Η Ημαθιώτικη γη, όχι μόνο μπορεί να θρέψει χιλιάδες οικογένειες, αλλά και να δώσει δουλειά σε πάρα πολύ κόσμο, επίσης.
3.ΤΟ ΒΕΡΜΙΟ.
Η Νάουσα, είναι ο μεγαλύτερος Δασοκτήτης στην Ελλάδα. Έχει δική του έκταση πάνω από 70.000 στρέμματα. Φοβερό πλεονέκτημα, καθώς το 2003 καταφέραμε και με συντονισμένες ενέργειες, πήραμε δωρεάν από το Δημόσιο το 1/5 που κατείχε στο δάσος "Κανέλλη" (βλ. ΦΕΚ ν. 3208/2003). Το δεδομένο αυτό μας έδωσε πολλά πλεονεκτήματα. Έτσι, από το 2005 είχαμε ξεκινήσει την προσπάθεια με το πρόγραμμα "Θησέας" (260.000€ και χωρίς ο Δήμος να πληρώσει ούτε 1 ευρώ), να κάνουμε μια ολοκληρωμένη μελέτη βιωσιμότητας για την ανάπτυξη του βουνού με επίκεντρο τα "3-5 Πηγάδια", αλλά και της Ντορντόπολης και του Μπαλκονιού, ως ένα κέντρο "4 εποχών" (Χειμερινού και θερινού -αθλητικού-προπονητικού τουρισμού). Ο Δήμος όμως, δεν μπορούσε με τη μορφή Δημ. Επιχείρησης να κάνει τέτοια μεγάλη επένδυση. Μέσω των ΣΔΙΤ (Συμπράξεις Δημοσίου Ιδιωτικού Τομέα) επομένως, σχεδιάσαμε να πάμε σε Δημόσιο Διεθνή Διαγωνισμό, ώστε να έρθει στη Νάουσα ένας σοβαρός επενδυτής και να αναλάβει το έργο για 40 χρόνια, βάζοντας κι ένα σημαντικό ποσό για τις αναγκαίες υποδομές -επενδύσεις (γήπεδα, τελεφερίκ, ξενοδοχεία, καταλύματα στη Ντορντόπολη κλπ). Όμως, το 2012 όταν δημοσιεύσαμε τον Διαγωνισμό στο φύλλο Εφημερίδας της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, είχαμε ήδη μπει στο βαθύ σκοτάδι του "Μνημονίου", κι έτσι η όλη μας προσπάθεια έμεινε στη μέση. Ευκαιρία λοιπόν, ο Δήμος να ξαναπιάσει το νήμα απ' την αρχή. Πέραν αυτού, οι προσπάθειές μας συνεχίστηκαν και σε άλλο επίπεδο. Το 2010 είχαμε πάρει μια πρωτοβουλία για συνεργασία των Δήμων γύρω από το Βέρμιο φτιάχνοντας το «ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΒΕΡΜΙΟ», που εγκρίθηκε από το Υπ. Ανάπτυξης, προϋπολογισμού 200 εκ € με τη Νάουσα να δικαιούται τη «μερίδα του λέοντος». Αυτή η προσπάθεια παραμένει δυστυχώς αναξιοποίητη. Στο «Πρόγραμμα» αυτό προβλέπονται σημαντικά έργα για τον τόπο μας (φράγματα, αγροτουρισμός, αξιοποίηση φυσικών πόρων κλπ). Υπάρχει πλούσιο υλικό που μπορεί να αποτελέσει τη μαγιά για νέα ωφέλιμα πράγματα. Το Βέρμιο επίσης, μας δωρίζει ακόμη και δύο πολύ ξεχωριστά πλεονεκτήματα: Το ένα είναι το ‘Άλσος Αγίου Νικολάου», ένα ταυτοτικό στοιχείο για την πόλη το οποίο μπορεί να αποδώσει στον τόπο ακόμα περισσότερα οφέλη. Το άλλο -όπως είπα- είναι το φημισμένο Χιονοδρομικό μας Κέντρο «3-5-ΠΗΓΑΔΙΑ». Ήδη ο Δήμος μας έχει εξασφαλίσει ένα ποσό 10,7 εκ. ευρώ που σημαίνει ότι μπορεί να μετεξελιχθεί σε «Κέντρο Τεσσάρων Εποχών» να γίνουν πολύ σημαντικά πράγματα σε συνεργασία με ιδιώτες επενδυτές, ώστε να ξαναπάρει την παλιά του αίγλη και να δημιουργηθούν αναπτυξιακές προοπτικές και αρκετές θέσεις εργασίας. Λόγω δε της εγγύτητας στη Θεσ/νίκη, μπορεί η Νάουσα να γίνει η «Αράχοβα» του Βορρά. Στα πλαίσια αυτά πρέπει να αξιοποιηθούν και άλλα σημαντικά μέρη του ορεινού όγκου, πάντα όμως με αυστηρούς περιβαλλοντικούς όρους (Μπαλκόνι, Ντορντόπολη κ.α.), αλλά και οι ορεινοί μας οικισμοί (Άγιος Παύλος, Μεταμόρφωση, Άνω Σέλι κλπ). Για παράδειγμα, η πρόσφατη ανάδειξη του μεγάλου ρέματος με τις «Βάθρες» στη Μεταμόρφωση, μας έδειξε έναν πολύ σημαντικό αναπτυξιακό δρόμο. Η παλιά «Γραμμή Ντεκοβίλ» επίσης, μπορεί να επαναλειτουργήσει ως μια καταπληκτική τουριστική attractionμε ανάδειξη όλης της ομορφιάς του βουνού μας. Στα πλαίσια αυτά μπορούν να αξιοποιηθούν και ήπιες μορφές «Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας» (π.χ. υδατοπτώσεις, βιομάζα από την απίστευτα μεγάλη ποσότητα ξυλαποθέματος κ.α, όπως παλιότερα το εργοστάσιο στη θέση «Γκουρνόσοβο»). Ο Δήμος Νάουσας, από την πολλαπλή ανάπτυξη– αξιοποίηση του δάσους του, μπορεί να έχει εξαιρετικά ετήσια ανταποδοτικά οφέλη, ώστε να καλύπτει μέρος των εξόδων του, αλλά και να μπορεί να ασκεί την κοινωνική του πολιτική, στηρίζοντας τις ευπαθείς ομάδες.
- ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ.
Συνδυαστικά με τη «Σχολή Αριστοτέλους» (Νο 1), η οποία μπορεί να αποτελέσει τη «Ναυαρχίδα» της τουριστικής ανάπτυξης, η περιοχή μας βρίθει πολλών ακόμη αρχαιολογικών θησαυρών που παραμένουν αναξιοποίητοι. Ένας από τους σοβαρούς λόγους που σαν Δημοτική Παράταξη και σαν Δήμαρχος -και ας πολεμήθηκα πολύ και το 2010- επιδιώξαμε τη συνένωση της παλιάς επαρχίας Νάουσας σε έναν ενιαίο και ισχυρό Δήμο (Καλλικράτης), ήταν μεταξύ άλλων και οι κοινή μας καταγωγή, η κοινή μας ιστορία, οι κοινωνικές μας σχέσεις και οι κοινές μας ανησυχίες για το αύριο του τόπου και των παιδιών μας. "Κοινό" υπόβαθρο όλων αυτών, ήταν και παραμένει η αξιοποίηση όλου αυτού του Αρχαιολογικού πλούτου της περιοχής μας. Πολύ σπουδαίο, είναι το αρχαίο θέατρο της αρχαίας πόλης «Μίεζας» έξω από τον Κοπανό και το οποίο με την πρωτοβουλία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ημαθίας και τη δική μας συμπαράσταση, αναστηλώθηκε και αναδείχθηκε το 2014. Τεράστιας αρχαιολογικής αξίας επίσης, είναι οι Μακεδονικοί Τάφοι των Λευκαδίων, δηλ. της «Ο Τάφος της Κρίσεως», των «ο Τάφος των Ανθεμίων», του «Λύσωνος- Καλλικλέους», του «Kinch», των «Αθλητών» κλπ. οι οποίοι αποτελούν ένα εκπληκτικό τουριστικό πακέτο και μπορούν να δεχθούν χιλιάδες επισκέπτες κάθε εποχή. Στα πλαίσια αυτά, το 2012 αναλάβαμε μια δυναμική πρωτοβουλία για την ενδοπεριφερειακή – ενδο-δημοτική συνεργασία τεσσάρων Δήμων (Νάουσα-/Βέροια-Πέλλα-Δίον/Όλυμπος) με αναφορά στον Μεγαλέξανδρο. Την ονομάσαμε «ΣΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ». Η ενέργειά μας αυτή ήταν η ΠΡΩΤΗ που γινόταν σε Πανελλαδικό επίπεδο και αφορούσε συνεργασία Δήμων εντός της ίδιας Περιφέρειας (Κ. Μακεδονίας). Με τη συνδρομή και της κ. Κοταρίδη και των άξιων συνεργατών της κ.κ. Νεκτάριου Πουλακάκη και Μ. Γραικού, είχαμε κάνει μάλιστα και τις πρώτες μας κοινές δράσεις: 1)Έκδοση ενός πολυτελούς εντύπου με πλήρη αναφορά και στις 4 περιοχές όπου δηλ. γεννήθηκε ο Αλέξανδρος/Πέλλα, όπου διδάχθηκε από τον Αριστοτέλη/Νάουσα, όπου στέφθηκε Βασιλιάς/Βέροια και απ'όπου ξεκίνησε την μεγάλη του εκστρατεία του/Δίον. 2) Συντάξαμε επίσης έναν καλαίσθητο χάρτη τον οποίο διανείμαμε σε Αεροδρόμια, Σταθμούς τραίνων, Λεωφορείων, σε όλες τις Δημόσιες Υπηρεσίες, στο Υπ. Τουρισμού-Πολιτισμού κλπ. 3) Δημιουργήσαμε επίσης και έναν "ιστότοπο" για την καλύτερη ενημέρωση του κόσμου και την μεταξύ μας "δικτύωση". Εκείνη την εποχή, η Νάουσα ανελάμβανε πολλές πρωτοβουλίες και είχαμε τακτικότατες συσκέψεις με τους άλλους δήμους όπου και προχωρούσαμε βήματα μπροστά. Θυμάμαι μάλιστα, που η πρωτοβουλία αυτή της Νάουσας, αγκαλιάσθηκε με θέρμη από το ίδιο το Υπουργείο Πολιτισμού και μας τίμησε με την παρουσία της η τότε Γ.Γ. Πολιτισμού κ. Λίνα Μενδώνη, αλλά και ο Πρόεδρος του Αρχαιολογικού Μουσείου της Ακρόπολης καθηγητής (+) Δημ. Παντερμαλής. Το ίδιο και ο τότε Περιφερειάρχης κ. Ψωμιάδης και δεκάδες δημοσιογράφοι που κάλυψαν την εκδήλωση της υπογραφής του "μνημονίου συνεργασίας" των 4 Δήμων και της Περιφέρειας Κ. Μακεδονίας. Αρχές του 2014, ο παλιός υπουργός και εμπνευστής των ΚΕΠ κ. Σταύρος Μπένος, εντυπωσιασμένος από το ανακαινισμένο Θέατρο της Μίεζας, ήρθε στη Νάουσα και το εντάξαμε στη δράση "ΔΙΑΖΩΜΑ", ξεκινήσαμε δε και τις πρώτες πολιτιστικές εκδηλώσεις. Μετά το 2014 όμως, όλα αυτά κάπου εγκαταλείφθηκαν. Λες και ήρθε κάτι σαν θύελλα και σάρωσε τα πάντα στο πέρασμά της. Τίποτε από αυτά δεν προχώρησε, έστω κι ένα μικρό βηματάκι. Θα έλεγα λοιπόν, ότι όλο αυτό το υλικό υπάρχει διαθέσιμο. Μπορεί κάλλιστα να αξιοποιηθεί και να επικαιροποιηθεί και να εξελιχθεί περαιτέρω προς όφελος του τόπου μας. Μπορεί άνετα να δημιουργήσει και άλλες –μακροπρόθεσμες δυνατότητες τουριστικής επισκεψιμότητας, καθώς οι τέσσερεις Δήμοι αποτελούμε ένα «τόξο» περιαστικά της Θεσ/νίκης και η οποία τα επόμενα χρόνια σίγουρα θα παίξει έναν διαφορετικό ρόλο στα Βαλκάνια, με το λιμάνι, το αεροδρόμιό της κλπ. Σίγουρα κι εγώ, δεν μπορώ να τα γνωρίζω όλα τέλεια. Απλώς εδώ θέτω το πολιτικό "στίγμα" και το πώς μπορούμε να αξιοποιήσουμε ΠΡΑΓΜΑΤΑ που διαθέτει το τόπος μας. Σαφώς οι πιο ειδικοί από μένα μπορούν να προτείνουν και να επεξεργαστούν πολλά περισσότερα πράγματα. Τώρα λοιπόν, με τα διαθέσιμα χρήματα από το "Ταμείο Ανάκαμψης και Ανασυγκρότησης" της Ε.Ε. είναι μια πολύ μεγάλη ευκαιρία και μπορούν να γίνουν φοβερά πράγματα με "θεμέλιο" τον Αρχαιολογικό μας πλούτο.
- Η «ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ» ΤΗΣ ΝΑΟΥΣΑΣ.
Όλα όσα ανέπτυξα πιο πάνω στις 4 ενότητες, είναι ωραία αλλά αφορούν τα "γύρω" μας. Κάτι όμως θα πρέπει να σκεφτούμε και για το «εντός των τειχών». Για την ανάπτυξη της τοπικής μας αγοράς η οποία ως ένα βαθμό μπορεί να επιτευχθεί και με την προσέλκυση τουριστών εντός της Νάουσας, είμαι βέβαιος ότι μπορεί να βοηθήσει πάρα πολύ αυτό που είχαμε ονομάσει κάποτε «Ενοποίηση του αστικού χώρου» και αρκετά πράγματα τα είχαμε υλοποιήσει κιόλας. Η μεγάλη ιστορία της Νάουσας, ως «Ηρωϊκή» πόλη είναι το βασικό μας προτέρημα. Υπάρχει ήδη διαμορφωμένη μια ιστορική- τουριστική –περιηγητική- περιβαλλοντική- βιομηχανική διαδρομή, με την ανάδειξη όλων των παρεμφερών συγκριτικών πλεονεκτημάτων. Ξεκινώντας λοιπόν από την είσοδο της πόλης (καταρράκτης «Μπίλη»), το πρώτο Νηματουργείο των Βαλκανίων/Πανεπιστήμιο, τον «Υδροτροχό», το «Πάρκο των Ηρώων» με τις προτομές των αγωνιστών της και των 1241 Εθνομαρτύρων, περνώντας στους σύγχρονους πολυχώρους πολιτισμού «ΒΕΤΛΑΝΣ–ΕΡΙΑ», τους πεζόδρομους της Αράπιτσας, τα διατηρητέα μας κτήρια: «Μύλος Μάκη», «Ράϊου», «Μύλος Ματθαίου», «κτήριο Βλάχων», «Μούγγρη», «Λυκείου Ελληνίδων» κ.α. μέχρι τον ξεχωριστό «Χώρο Θυσίας» το γεφυράκι και το κτίριο ΠΙΚΠΑ. Όλη αυτή η διαδρομή δίπλα στο ποτάμι, με τις παλιές Βιομηχανίες δίπλα, τους νερόμυλους, το πράσινο, τα διατηρητέα κτήρια και με κατάληξη στην ΕΡΙΑ όπου μπορεί να προβάλεται η Ιστορία της Νάουσας, προσφέρεται ως ένα σημαντικό "αφήγημα". Η επιστροφή του επισκέπτη, μπορεί επίσης να συνδυάζεται με επίσκεψη στο δημοτικό Πάρκο, η θέα του οποίου είναι απαράμιλλης ομορφιάς. Όλο αυτό το πλέγμα με κάποιες βελτιώσεις του, παρέχει στον επισκέπτη-περιηγητή μια φανταστική εμπειρία, συνάμα δε μπορεί να αποφέρει και αρκετούς πόρους για επιχειρήσεις τουρισμού μέσα στην πόλη. Στον τομέα αυτό σημαντικό ρόλο επίσης μπορεί να επιτελέσει το τοπικό μας δρώμενο «Γενίτσαροι και Μπούλες». Υπάρχει ήδη έτοιμο το εξαιρετικό διατηρητέο κτήριο «Μάκη» ως έδρα του «Ομίλου», καθώς και η «Μελέτη» του ΑΠΘ για το «Δρώμενο της Νάουσας» που αποτελεί ένα ισχυρό εργαλείο τόσο για την ταυτότητα του εθίμου μας, όσο και για την περαιτέρω διεκδίκηση της ένταξής του υπό την προστασία της Παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς (Unesco). Διαθέσιμο επίσης είναι και το ντοκουμέντο κινηματογραφικής ταινίας από το δρώμενο που σκηνοθέτησε ο πασίγνωστος Παντελής Βούλγαρης με κινηματογραφιστή τον Ν. Καβουκίδη. Κατά την περίοδο της Αποκριάς στη Νάουσα, μπορούν να δημιουργηθούν μικρά «θαύματα», καθώς ο κόσμος κάθε χρόνο προτιμά την αυθεντική «Παράδοση» και τα τοπικά ήθη και έθιμα. Με ένα καλό «διαφημιστικό project» αλλά και μια πιο επαγγελματική διαχείριση όλου του πακέτου, για μια εβδομάδα τουλάχιστον η Νάουσα μπορεί να γίνει η «Πάτρα» του βορρά με σημαντικά οικονομικά οφέλη για την τοπική μας αγορά. Άλλο ένα πνευματικό μας κληροδότημα ανυπολόγιστης αξίας, είναι ο μοναδικός θησαυρός των 972 τόμων του «Φροντιστηρίου» της Αργυρούπολης του Πόντου. Για το σκοπό αυτό άλλωστε, το 2012 παραχωρήσαμε στην Εύξεινο Λέσχη Νάουσας το διατηρητέο κτήριο του Δήμου, την παλιά μας Βιβλιοθήκη (Δωρεά του Γ. Τουρπάλη). Υπάρχουν ασφαλώς και πολλά άλλα σημαντικά στοιχεία στην πόλη που είναι «σημεία ενδιαφέροντος» (όπως το Ρολόι, το δημοτικό πάρκο που αναβαθμίζεται με σχετικό «πρόγραμμα», οι βιομηχανικές καμινάδες, οι παραδοσιακές γειτονιές κλπ), αλλά και η γαστρονομία μας.
- ΠΡΟΑΠΑΙΤΟΥΜΕΝΑ, ΤΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΕΡΓΑ ΥΠΟΔΟΜΩΝ.
Όμως, ως απαραίτητη προϋπόθεση όλων αυτών εκτιμώ ότι είναι η ολοκλήρωση ορισμένων βασικών έργων υποδομής που θα αποτελέσουν μια μεγάλη ανάσα για την περιοχή μας. Με πρώτο τη σύνδεσή μας (επιτέλους) με την Εγνατία Οδό, έργο που έχει κολλήσει επικίνδυνα. Το χαρακτήρισα κάποτε ως «έργο των έργων» και συνεχίζω να το θεωρώ ως ένα «όχημα» που θα μας φέρει πιο κοντά στη Θεσ/νίκη. Συνοδευτικά του έργα είναι τόσο η Κάθετος «Νάουσα-Κόμβος Μονοσπίτων», όσο και η διαμόρφωση μιας νέας και λειτουργικής εισόδου της πόλης «Φόρος», αλλά και η ολοκλήρωσή του προς Σκύδρα -Έδεσσα. Η «Εγνατία» βέβαια, πρέπει να συνδυαστεί και με την επέκταση –διαπλάτυνση (2η γραμμή) του Σιδηρόδρομου ως «Προαστιακού», με στόχο η Νάουσα με το μοναδικό της κλίμα, την πλούσια φύση της, το πράσινο και τα νερά της, να μετατραπεί σε τόπο κατοικίας ακόμη και για Θεσσαλονικείς που θα εργάζονται στον εκεί Μητροπολιτικό Δήμο και θα διαμένουν εδώ. Στο ίδιο σκεπτικό επίσης, η Νάουσα και η Ημαθία πρέπει να πρωτοστατήσει στην προσπάθεια πολλών φορέων της Θεσ/νίκης για την μεταφορά της ΔΕΘ δυτικά (περιοχή Σίνδου), καθώς τα οφέλη για την τοπική μας οικονομία (συνέδρια, επισκεψιμότητα κλπ) θα είναι σημαντικά για την τοπική μας οικονομία. Επίσης, πολύ σημαντική θεωρώ τη σύνδεση των Χ.Κ. «Πηγάδια» και «Βόρρα» μέσω Κουτσούφλιανης-Άνω Γραμματικού, επιβάλλεται να γίνει. Πολλά επίσης έργα, απαιτούνται και στον κάμπο μας όπως η απορρύπανση της «Τάφρου ‘66», η ανάδειξη πολλών χώρων πρασίνου και αρχαιοτήτων/ Περαιτέρω, διαθέτοντας η πόλη ένα σημαντικό κτηριακό απόθεμα από τις παλιές Βιομηχανίες, μπορούμε να διεκδικήσουμε από το κράτος να γίνουν μικρές έξυπνες –νεοφυείς - καινοτόμες επιχειρήσεις, με αντικείμενο τις νέες τεχνολογίες, την πληροφορική κλπ, ποντάροντας στα τοπικά μας προτερήματα (τεχνογνωσία, κλιματολογικές συνθήκες, εξαιρετικά προϊόντα κλπ). .
- ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ - ΑΕΙΦΟΡΙΑ. Τέλος, λαμβάνοντας υπόψη και τη σημαντική «Κλιματική Αλλαγή», θεωρώ ότι τα επόμενα χρόνια θα υπάρξει τεράστια ανάγκη για νερά. Το Βέρμιο είναι ο ζωοδότης της Νάουσας. Έχει σημαντικά αποθέματα νερού αρκεί να τα αξιοποιήσουμε ορθολογικά. Πρέπει να γίνουν 2-3 μεσαία φράγματα, αλλά και αρκετοί μικρότεροι ταμιευτήρες, τόσο για πόσιμο νερό όσο και για άρδευση. Το ίδιο ασφαλώς πρέπει να γίνει και για την εξοικονόμηση ενέργειας, με αξιοποίηση αλλά ήπιων μορφών, με το ταυτόχρονο κλείσιμο των εργοστασίων λιγνίτη στη γειτονική μας Πτολεμαίδα. Όσο για τις Ανεμογεννήτριες, έχω εκφράσει δημοσίως τη γνώμη μου ότι το Βέρμιο ήδη δέχθηκε 50 τέτοιες, άρα έχει πάρει το εθνικό «μερίδιο». Η κατασκευή και άλλων Α/Γ αποτελεί μεγάλο οικολογικό βάρος και θα προκαλέσει τεράστια περιβαλλοντική καταστροφή. Κυρίως δε ο φόβος μου εντοπίζεται στο τι θα γίνει με τα νερά των πηγών της Αράπιτσας. Ειδικά δε για την τοποθέτηση Α/Γ στην ορατή κορυφογραμμή, όπου ο Δήμος μας έχει και απόλυτη ιδιοκτησία, πρέπει να είμαστε κάθετα –και πολύ δυναμικά- αντίθετοι. Πάντως, η φροντίδα μας στο περιβάλλον πρέπει να είναι ένας διαρκής και επίμονος στόχος. Γιατί όπως έχω ξαναγράψει το περιβάλλον δεν μας ανήκει. Το έχουμε δανειστεί από τις επόμενες γενιές, για τις οποίες και γίνεται όλη αυτή η προσπάθεια.
Επίλογος. Όλα τα παραπάνω, προφανώς και αποτελούν σκέψεις. Και δεν είναι οι μοναδικές. Σαφώς και υπάρχουν δεκάδες άλλα πράγματα, ιδέες, απόψεις, προτάσεις και σχέδια που θα τύχουν ενδελεχέστερης ενασχόλησης των πιο ειδικών από μένα. Την πρωτοβουλία πρέπει να την αναλάβει –και μάλιστα ΑΜΕΣΑ γιατί ο χρόνος περνάει αμείλικτος -ο ίδιος ο Δήμος Νάουσας με επιτελικό– συντονιστικό τον ρόλο του Δημάρχου, όπου με δημοκρατικό τρόπο και με θεσμική διαβούλευση θα συστήσει μια Ειδική Ομάδα Εργασίας. Μια «Task Forse» όπως συνηθίζεται να λέγεται, προκειμένου να βάλει τις κεντρικές κατευθύνσεις ανάπτυξης. Αυτή η «Ομάδα» θα επικουρείται φυσικά και από άλλες υπο-Ομάδες ανά αντικείμενο δουλειάς και όλες μαζί θα συναποτελούν ένα εν δυνάμει «Think tank», δηλ. μια δεξαμενή σκέψης, όπου τα θεσμικά μας όργανα μπορούν να ανατρέχουν και να αντλούν ιδέες και να παίρνουν τις ανάλογες κάθε φορά αποφάσεις. Σκοπός τους θα είναι η ταχύτερη κατάρτιση ενός νέου, φιλόδοξου, επιστημονικά τεκμηριωμένου, κοστολογημένου, ιεραρχημένου, ρεαλιστικού, αλλά και υλοποιήσιμου «Επιχειρησιακού Σχεδίου Στρατηγικής Ανάπτυξης του Δήμου Νάουσας». Το οποίο ασφαλώς και θα είναι δυναμικό, θα εξελίσσεται και θα επικαιροποιείται ανά τακτά διαστήματα αναλόγως με τις εξελίξεις και τα δεδομένα. Ξαναλέω όμως. Τώρα ανοίγεται μπροστά μας μια χρυσή ευκαιρία. Πρέπει να την εκμεταλλευτούμε. Είναι οι χρηματοδοτήσεις μέσω του επόμενου ΕΣΠΑ και του «Ταμείου Ανάκαμψης & Ανασυγκρότησης» της Ε.Ε. Μέσω αυτών, είμαι βέβαιος ότι ο Δήμος Νάουσας μπορεί να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μεγάλα έργα που θα προκρίνονται και θα αποφασίζονται από το Δημοτικό Συμβούλιο, ώστε να μπορέσει να γίνει το μεγάλο άλμα στο μέλλον. Σ’ αυτήν τη δύσκολη προσπάθεια ανάκαμψης του τόπου, πρέπει να επιστρατευτούν οι πάντες έξω από κόμματα, ιδεοληψίες και μικροπολιτικές βλέψεις. Κανείς δεν περισσεύει. Όλα αυτά όμως πρέπει να γίνουν πολύ γρήγορα, γιατί ξέρουμε ότι πάντα κερδισμένος βγαίνει αυτός που είναι έτοιμος και προλαβαίνει τους άλλους. Όλο δε αυτό το «πακέτο», μπορεί να λειτουργήσει σαν οδικός χάρτης για τα επόμενα χρόνια, στον οποίο θα ανατρέχει και θα «βαδίζει» η εκάστοτε Δημοτική αρχή αναπροσαρμόζοντάς τον κατά καιρούς ανάλογα με τις εξελίξεις. Γνωρίζω καλά ότι όλο αυτό το εγχείρημα είναι αρκετά δύσκολο. Αλλά ΤΩΡΑ πρέπει να κουραστούμε όλοι μαζί, έτσι ώστε να είμαστε έτοιμοι την ώρα που χρειάζεται. Γιατί μόνο έτσι μπορούμε να διαμορφώσουμε μια νέα προοπτική για τον τόπο μας, για τη νέα γενιά και το «ευ ζην» των συμπολιτών μας.
Νάουσα- Σεπτέμβρης 2022
Αναστάσιος Κ. Καραμπατζός
(πρώην Δήμαρχος Νάουσας)
